-
1 per
per (altindisch pári, ringsum, griech. περί), Praep. m. Acc., bezeichnet nicht bloß ein Durchgehen durch oder über einen Raum oder Körper, sondern auch die Verbreitung u. Ausdehnung über denselben, dient also I) eig., in bezug auf den Raum: 1) zur Bezeichnung des Durchgangs durch od. über einen Ort: a) durch = durch... hindurch, alterum iter per provinciam nostram (erat) multo facilius, Caes.: sanguis per venas in omne corpus diffunditur et spiritus per arterias, Cic.: membranas oculorum perlucidas fecit, ut per eas cerni posset, Cic.: per os anima exhalata, Ov. – b) durch = über, über... hin, entlang, über... hinweg, coronam auream per forum ferre, Cic.: per temonem percurrere, Caes.: transire per corpora, Caes.: per gradus labi, Liv.: alqm per gradus deicere, Liv.: per patris corpus carpentum agere, Liv.: per munitiones se deicere, Caes.: spuma fluit per armos, Ov.: fugiens pauperiem per mare, per saxa, Hor. – per manus, von Hand zu Hand, trahi, tradere, Caes.: bildl., per manus traditae religiones, von einem zum anderen, Liv. – c) = vor... hin, incedunt per ora vestra magnifici, Sall.: nitidus quā quisque per ora cederet, Hor.: per ora hominum ferri, Plin. ep.: per ora hominum oder per hostium oculos traduci, Liv.: per ora civitatium traduci, Iustin.
2) zur Bezeichnung der durchgängigen Verbreitung und Ausdehnung über eine ganze Linie oder durch einen ganzen Raum oder einzelne Teile desselben, über... hin, längs... hin, auf... hin, in od. auf... umher, unter... umher, equites per oram maritimam erant dispositi, Caes.: qui per imperii tui provincias ei credidissent, Cic.: per silvas vivit, Ov.: nascuntur in Balearibus ac per Hispanias, Plin.: invitati hospitaliter per domos (in den H. herum = von Haus zu Haus), Liv.: supplicatum per compita totā urbe est, Liv. – iactata per undas (ins Wasser), Verg.: ire per feras, unter... umher, Ov.: u. so ire per umbras, Verg.
II) übtr.: A) in bezug auf die Zeit, zur Bezeichnung der ununterbrochenen Fortdauer, u. zwar: 1) zur Angabe der Zeit, durch die hindurch eine Tätigkeit sich erstreckt, durch... hin, durch... hindurch, lang, während, ludi decem per dies facti sunt, Cic.: incendium per duas noctes tenuit, Liv.: quam provinciam tenuistis a praedonibus liberam per hosce annos, Cic.: Romae regnatum est per septem reges, Eutr.
2) zur Bezeichnung der Zeit, in deren Dauer ein einzelnes Ereignis fällt, während, im Verlauf, in, cum per ludos scorta raperentur, Liv.: per eos dies C. Figulus praetor Brundisium venit, Liv.: per diem perque noctem, Gell.: per illa tempora... pro sua quisque potentia certabant, Sall.: duo fuerunt per idem tempus dissimiles inter se, im Verlaufe derselben Zeit, Cic.: per tempus (während der rechten Zeit) advenis, Plaut. u. Ter.: visa dare obscuriora per somnium, Cic.: u. so per somnum, Cic.
3) bei Substst., die eine Eigenschaft, Stimmung, einen Zustand bezeichnen, zur Angabe, daß in und während derselben etwas geschieht = während, in, deutsch auch oft = mit, unter, quod fecisset per iram, Cic.: per dilationes bellum geri, Liv.: insutum in culleum per summum dedecus vitam amittere, Cic.: sive illa (visa) in cogitatione informantur, sive in quiete, sive per vinum, sive per insaniam, Cic.: ad quos (honores) per ludum et neglegentiam pervenistis, Cic.: reddens mutua per iocum atque vinum, Catull.: und so oft per otium, per ludum iocumque, Liv.: per seria et ludum, Curt.: s. Drak. Liv. 4, 58, 12; 30, 29, 3. Mützell Curt. 3, 7 (17), 3.
B) in bezug auf andere Verhältnisse: AA) im allg., zur Angabe des Durchlaufens gewisser Zustände usw., per tot extraordinaria imperia in summum fastigium evectus, Vell.: per multa deinde ac varia officia atque honores usque ad ministrationem totius imperii venit, Eutr.: per omnia, durchweg, in allen Stücken, Liv. u.a.
BB) insbes., zur Angabe der mittelbar einwirkenden Person oder Sache, durch die (gleichs. hindurchgehend) etwas zustande kommt, und zwar: 1) die Person od. Sache als Mittel u. Werkzeug gedacht, durch, vermittelst, a) als wirkliches Mittel u. Werkzeug, statuerunt iniurias per vos ulcisci, Cic.: per indicem damnari, Cic.: per tres populos Galliae potiri, Caes. – per manus demitti, an den H., Caes.: per manus alcis servari et educi, Cic.: per indutias et spem pacis decipere alqm, Cic.: per scelus adipisci alqd, auf dem Wege des V., Cic.: per litteras, Cic. u.a.: per senatusconsultum, per legem, Sall. – per me, per te, per se = durch mich usw. = allein, für mich, selbständig, ohne jemandes Zutun, -Hilfe, ohne Mitwirken anderer, isoliert u. dgl. (v. Pers.u. Dingen), Cic., Caes. u.a.; vgl. Held Caes. b. c. 1, 85, 1. Fabri Sall. Iug. 14, 4, – b) als scheinbares, vorgeschütztes, bei Pers., unter Angabe, per Caecilium accusatur Sulla, Cic. – c) bei Zuständen = unter dem Scheine, unter dem Vorwande, fraudare alqm per tutelam aut societatem, Cic.: alqm per fidem fallere, Cic. – 2) als leitender Grund, leitende Ursache, Veranlassung, wegen, aus, per virtutem perire, Plaut.: per avaritiam decipere, Cic.: cum antea per aetatem huius auctoritatem loci non attingere auderem, Cic.: per causam supplementi equitatusque cogendi, aus Ursache der Rekrutierung usw., wegen der usw., Caes.: per metum potius quam voluntate, Liv. – 3) als gestattendes od. hinderndes Element, wegen, halben, halber, vor (s. Bremi Nep. Eum. 10, 3. Fabri Sall. Iug. 33, 3. Drak. Liv. 23, 18, 22), trahantur per me (meinethalben, soviel an mir liegt, vor mir) pedibus omnes rei, Cic.: si per me licuisset, Cic.: per te (soweit es auf dich ankäme) vel uti quaestum faceret vel uti veniret palam, Ter.: per Afranium stare, quo minus etc., Caes.: his per te (vor dir) frui non licet, Cic.: neque hoc per senatum efficere potuit, Nep. – quod per naturam fas esset, aut per leges liceret, Cic.: si per fata licuisset, Eutr.: cum per valetudinem posses, venire tamen noluisti, Cic.: id iis non licere per interdicta, Cic.: per valetudinem id bellum exsequi nequierat, Liv. – dah. bei Bitten, Schwüren, Anrufungen u. Ausrufungen = um... willen, oro te per deos, Cic.: per dextram te istam oro, Cic.: per ego te deos oro, Plaut.: per ego te, fili, quaecumque iura liberos iungunt parentibus, precor quaesoque, Liv. (vgl. über die Wortstellung per ego Spengel Ter. Andr. 289 u. Weißenb. Liv. 23, 9, 2). – per deos iurare, Cic. – per deos immortales! Cic.: per deos atque homines! Cic.: per deos! Cic. Vgl. Ruhnken Ter. Andr. 3, 3, 6. Drak. Liv. 29, 18, 9.
/ per wird selten dem regierten Worte nachgesetzt, wie Plaut. Poen. prol. 13. Verg. Aen. 6, 692. – per spätlat. m. Abl., zB. per multo tempore, Corp. inscr. Lat. 10, 3344.
In der Zusammensetzung ist per a) = allerwege, durchweg, durchaus, durch und durch, über und über, völlig, gründlich u. dgl. – b) = bis zu Ende, hinaus, hin.
-
2 per
per (altindisch pári, ringsum, griech. περί), Praep. m. Acc., bezeichnet nicht bloß ein Durchgehen durch oder über einen Raum oder Körper, sondern auch die Verbreitung u. Ausdehnung über denselben, dient also I) eig., in bezug auf den Raum: 1) zur Bezeichnung des Durchgangs durch od. über einen Ort: a) durch = durch... hindurch, alterum iter per provinciam nostram (erat) multo facilius, Caes.: sanguis per venas in omne corpus diffunditur et spiritus per arterias, Cic.: membranas oculorum perlucidas fecit, ut per eas cerni posset, Cic.: per os anima exhalata, Ov. – b) durch = über, über... hin, entlang, über... hinweg, coronam auream per forum ferre, Cic.: per temonem percurrere, Caes.: transire per corpora, Caes.: per gradus labi, Liv.: alqm per gradus deicere, Liv.: per patris corpus carpentum agere, Liv.: per munitiones se deicere, Caes.: spuma fluit per armos, Ov.: fugiens pauperiem per mare, per saxa, Hor. – per manus, von Hand zu Hand, trahi, tradere, Caes.: bildl., per manus traditae religiones, von einem zum anderen, Liv. – c) = vor... hin, incedunt per ora vestra magnifici, Sall.: nitidus quā quisque per ora cederet, Hor.: per ora hominum ferri, Plin. ep.: per ora hominum oder per hostium oculos traduci, Liv.: per ora civitatium traduci, Iustin.————tung und Ausdehnung über eine ganze Linie oder durch einen ganzen Raum oder einzelne Teile desselben, über... hin, längs... hin, auf... hin, in od. auf... umher, unter... umher, equites per oram maritimam erant dispositi, Caes.: qui per imperii tui provincias ei credidissent, Cic.: per silvas vivit, Ov.: nascuntur in Balearibus ac per Hispanias, Plin.: invitati hospitaliter per domos (in den H. herum = von Haus zu Haus), Liv.: supplicatum per compita totā urbe est, Liv. – iactata per undas (ins Wasser), Verg.: ire per feras, unter... umher, Ov.: u. so ire per umbras, Verg.II) übtr.: A) in bezug auf die Zeit, zur Bezeichnung der ununterbrochenen Fortdauer, u. zwar: 1) zur Angabe der Zeit, durch die hindurch eine Tätigkeit sich erstreckt, durch... hin, durch... hindurch, lang, während, ludi decem per dies facti sunt, Cic.: incendium per duas noctes tenuit, Liv.: quam provinciam tenuistis a praedonibus liberam per hosce annos, Cic.: Romae regnatum est per septem reges, Eutr.2) zur Bezeichnung der Zeit, in deren Dauer ein einzelnes Ereignis fällt, während, im Verlauf, in, cum per ludos scorta raperentur, Liv.: per eos dies C. Figulus praetor Brundisium venit, Liv.: per diem perque noctem, Gell.: per illa tempora... pro sua quisque potentia certabant, Sall.: duo fuerunt per idem tempus dissimiles inter se, im Verlaufe derselben Zeit, Cic.:————per tempus (während der rechten Zeit) advenis, Plaut. u. Ter.: visa dare obscuriora per somnium, Cic.: u. so per somnum, Cic.3) bei Substst., die eine Eigenschaft, Stimmung, einen Zustand bezeichnen, zur Angabe, daß in und während derselben etwas geschieht = während, in, deutsch auch oft = mit, unter, quod fecisset per iram, Cic.: per dilationes bellum geri, Liv.: insutum in culleum per summum dedecus vitam amittere, Cic.: sive illa (visa) in cogitatione informantur, sive in quiete, sive per vinum, sive per insaniam, Cic.: ad quos (honores) per ludum et neglegentiam pervenistis, Cic.: reddens mutua per iocum atque vinum, Catull.: und so oft per otium, per ludum iocumque, Liv.: per seria et ludum, Curt.: s. Drak. Liv. 4, 58, 12; 30, 29, 3. Mützell Curt. 3, 7 (17), 3.B) in bezug auf andere Verhältnisse: AA) im allg., zur Angabe des Durchlaufens gewisser Zustände usw., per tot extraordinaria imperia in summum fastigium evectus, Vell.: per multa deinde ac varia officia atque honores usque ad ministrationem totius imperii venit, Eutr.: per omnia, durchweg, in allen Stücken, Liv. u.a.BB) insbes., zur Angabe der mittelbar einwirkenden Person oder Sache, durch die (gleichs. hindurchgehend) etwas zustande kommt, und zwar: 1) die Person od. Sache als Mittel u. Werkzeug ge-————dacht, durch, vermittelst, a) als wirkliches Mittel u. Werkzeug, statuerunt iniurias per vos ulcisci, Cic.: per indicem damnari, Cic.: per tres populos Galliae potiri, Caes. – per manus demitti, an den H., Caes.: per manus alcis servari et educi, Cic.: per indutias et spem pacis decipere alqm, Cic.: per scelus adipisci alqd, auf dem Wege des V., Cic.: per litteras, Cic. u.a.: per senatusconsultum, per legem, Sall. – per me, per te, per se = durch mich usw. = allein, für mich, selbständig, ohne jemandes Zutun, -Hilfe, ohne Mitwirken anderer, isoliert u. dgl. (v. Pers.u. Dingen), Cic., Caes. u.a.; vgl. Held Caes. b. c. 1, 85, 1. Fabri Sall. Iug. 14, 4, – b) als scheinbares, vorgeschütztes, bei Pers., unter Angabe, per Caecilium accusatur Sulla, Cic. – c) bei Zuständen = unter dem Scheine, unter dem Vorwande, fraudare alqm per tutelam aut societatem, Cic.: alqm per fidem fallere, Cic. – 2) als leitender Grund, leitende Ursache, Veranlassung, wegen, aus, per virtutem perire, Plaut.: per avaritiam decipere, Cic.: cum antea per aetatem huius auctoritatem loci non attingere auderem, Cic.: per causam supplementi equitatusque cogendi, aus Ursache der Rekrutierung usw., wegen der usw., Caes.: per metum potius quam voluntate, Liv. – 3) als gestattendes od. hinderndes Element, wegen, halben, halber, vor (s. Bremi Nep. Eum. 10, 3. Fabri Sall. Iug. 33, 3. Drak. Liv. 23, 18, 22), trahantur per me (meinethal-————ben, soviel an mir liegt, vor mir) pedibus omnes rei, Cic.: si per me licuisset, Cic.: per te (soweit es auf dich ankäme) vel uti quaestum faceret vel uti veniret palam, Ter.: per Afranium stare, quo minus etc., Caes.: his per te (vor dir) frui non licet, Cic.: neque hoc per senatum efficere potuit, Nep. – quod per naturam fas esset, aut per leges liceret, Cic.: si per fata licuisset, Eutr.: cum per valetudinem posses, venire tamen noluisti, Cic.: id iis non licere per interdicta, Cic.: per valetudinem id bellum exsequi nequierat, Liv. – dah. bei Bitten, Schwüren, Anrufungen u. Ausrufungen = um... willen, oro te per deos, Cic.: per dextram te istam oro, Cic.: per ego te deos oro, Plaut.: per ego te, fili, quaecumque iura liberos iungunt parentibus, precor quaesoque, Liv. (vgl. über die Wortstellung per ego Spengel Ter. Andr. 289 u. Weißenb. Liv. 23, 9, 2). – per deos iurare, Cic. – per deos immortales! Cic.: per deos atque homines! Cic.: per deos! Cic. Vgl. Ruhnken Ter. Andr. 3, 3, 6. Drak. Liv. 29, 18, 9.⇒ per wird selten dem regierten Worte nachgesetzt, wie Plaut. Poen. prol. 13. Verg. Aen. 6, 692. – per spätlat. m. Abl., zB. per multo tempore, Corp. inscr. Lat. 10, 3344.In der Zusammensetzung ist per a) = allerwege, durchweg, durchaus, durch und durch, über und über, völlig, gründlich u. dgl. – b) = bis zu Ende,————hinaus, hin. -
3 per
per, prep. with acc. (by solecism with abl. PER QVO, = whereby, Inscr. Miseni Repert. ex a. p. Chr. n. 159; Inscr. Orell. 3300) [kindr. with Gr. para; Sanscr. pāra, ulterior; Lith. pèr; cf.: parumper, paulisper; v. Curt. Griech. Etym. p. 269], denotes, like the Gr. dia, motion through a space, or extension over it.I.Lit., of space, through, through the midst of, throughout, all over, all along: per amoena salicta raptare aliquem, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 40 Vahl.): inde Fert sese (equus) campi per caerula laetaque prata, id. ap. Macr. S. 6, 3 (id. v. 505 ib.): per amoenam urbem leni fluit agmine flumen, id. ap. id. ib. 6, 4 (id. v. 177 ib.):II.per membranas oculorum cernere,
Cic. N. D. 2, 57, 142:coronam auream per forum ferre,
id. Att. 14, 16, 2:iit hasta per tempus utrumque,
Verg. A. 9, 418:se per munitiones deicere,
Caes. B. G. 3, 26:per mare pauperiem fugiens, per saxa, per ignes,
Hor. Ep. 1, 1, 46:per ignes,
Ov. M. 8, 76:per Averna,
id. ib. 14, 105:per caelum,
Verg. A. 4, 700:per vias fabulari,
in all the streets, Plaut. Cist. 5, 1:per totam urbem,
id. Ep. 2, 2, 11:qui per provincias atque imperium tuum pecunias ei credidissent,
in the provinces, Cic. Fam. 1, 7, 6:invitati hospitaliter per domos,
Liv. 1, 9:via secta per ambas (zonas),
Verg. G. 1, 238; 245:nascuntur copiosissime in Balearibus ac per Hispanias,
in, Plin. 19, 5, 30, § 94:per illas gentes celebratur,
throughout, Tac. A. 12, 12:gustūs elementa per omnia quaerunt,
Juv. 11, 14.—Placed after the noun: viam per,
Lucr. 6, 1264:transtra per et remos et pictas abiete puppes,
Verg. A. 5, 663; 6, 692.Transf.A.Of time, through, throughout, during, for:B.quod des bubus per hiemem,
the winter through, during the winter, Cato, R. R. 25:nulla res per triennium, nisi ad nutum istius, judicata est,
Cic. Verr. 1, 5, 13:nulla abs te per hos dies epistula... venerat,
during these days, id. Att. 2, 8, 1:per decem dies ludi facti sunt,
id. Cat. 3, 8, 20:per idem tempus,
during, at, in the course of, id. Brut. 83, 286; Suet. Galb. 10:per noctem cernuntur sidera,
during the night, in the night-time, Plin. 2, 10, 7, § 48:per inducias,
during, Liv. 38, 2: per multa bella, id. 8, 13:per ludos,
id. 2, 18:per comitia,
Suet. Caes. 80:per somnum,
id. ib. 45: per tempus, during, i. e. at the right time, = in tempore, Plaut. Poen. 1, 1, 6; Ter. And. 4, 4, 44; id. Hec. 4, 3, 16.—So distr.:per singulas noctes,
Suet. Caes. 1; id. Calig. 22; cf.:per haec,
meanwhile, id. Claud. 27:per quae,
id. Tib. 52.—To indicate the agent, instrument, or means, through, by, by means of:C.statuerunt injurias per vos ulcisci,
Cic. Verr. 2, 2, 3, § 9:detrimenta publicis rebus per homines eloquentissimos importata,
id. de Or. 1, 9, 38:quid ais? vulgo occidebantur? Per quos? et a quibus?
by whom? and by whose command? id. Rosc. Am. 29, 80:quae domi gerenda sunt, ea per Caeciliam transiguntur,
id. ib. 51, 149:quod nefarium stuprum non per illum factum est,
id. Cat. 2, 4, 7.—Placed after its case:Exerce vocem, quam per vivis et colis,
Plaut. Poen. prol. 13.—Esp.: per fidem decipere, fallere, etc. (= datā fide): per fidem deceptus sum, through confidence, i. e. in my host who betrayed me, Plaut. Most. 2, 2, 69; Cic. Inv. 1, 39, 71; Caes. B. G. 1, 46, 3.—So, per se, per te, through himself, by himself, of himself, etc.:homo per se cognitus, sine ullā commendatione majorum,
Cic. Brut. 25, 96:per me tibi obstiti, = solus,
by myself, id. Cat. 1, 5, 11:satis per te tibi consulis,
Hor. Ep. 1, 17, 1:per se solus,
Liv. 1, 49.—With ipse:nihil ipsos per se sine P. Sullā facere potuisse,
Cic. Sull. 24, 67:ipsum per se, suā vi, sua naturā, sua sponte laudabile,
id. Fin. 2, 15, 50.—To form an adverb. expression, in, by, through, etc.:non dubitavi id a te per litteras petere,
by letter, Cic. Fam. 2, 6, 2:per summum dedecus vitam amittere,
in the most infamous manner, most infamously, id. Rosc. Am. 11, 30:per iram facere aliquid,
in anger, id. Tusc. 4, 37, 79:per commodum,
Liv. 30, 29, 3 (cf. II. A. supra):per commodum rei publicae,
id. 10, 25, 17; 22, 57, 1; 31, 11, 2:per ludum et jocum,
sporting and jesting, in sport and jest, Cic. Verr. 2, 1, 60, § 155; cf. id. ib. 2, 5, 70, §181: per vim,
forcibly, Sall. J. 23, 1:per dolum,
id. ib. 11, 8:per otium,
at leisure, Liv. 4, 58, 12:ceteris copiis per otium trajectis,
id. 21, 28, 4:cibo per otium capto,
id. 21, 55, 1:per tumultum = tumultuose,
id. 44, 45, 14. —To designate the reason, cause, inducement, etc., through, for, by, on account of, for the sake of:D.per metum mussari,
Plaut. Aul. 2, 1, 12:qui per virtutem perit, at non interit,
id. Capt. 3, 5, 32:cum antea per aetatem nondum hujus auctoritatem loci attingere auderem,
Cic. Imp. Pomp. 1, 1:per aetatem,
Caes. B. G. 2, 16 fin.:Druso propinquanti quasi per officium obviae fuere legiones,
Tac. A. 1, 24:ut nihil eum delectaret, quod aut per naturam fas esset aut per leges liceret,
Cic. Mil. 16, 43:cum per valetudinem posses, venire tamen noluisti,
id. Fam. 7, 1, 1: per me, per te, etc., as far as concerns me, you, etc.:si per vos licet,
Plaut. As. prol. 12:per me vel stertas licet,
Cic. Ac. 2, 29, 93; cf.:sin hoc non licet per Cratippum,
id. Off. 3, 7, 33:fides publica per sese inviolata,
Sall. J. 33, 3:per me ista pedibus trahantur,
Cic. Att. 4, 16, 10:per me stetisse, quo minus hae fierent nuptiae,
Ter. And. 4, 2, 16:si per suos esset licitum,
Nep. Eum. 10, 3:inspicere vitia nec per magistros nec per aetatem licebat,
Macr. S. 1, 24. —Hence, in oaths, entreaties, asseverations, etc., by a god, by men, or by inanimate or abstract things, by:IOVRANTO PER IOVEM, etc., Tab. Bant. lin. 15: per pol saepe peccas,
Plaut. Cas. 2, 6, 18; cf.:si per plures deos juret,
Cic. Rab. Post. 13, 36:quid est enim, per deos, optabilius sapientiā?
id. Off. 2, 2, 5:per deos atque homines,
id. Div. 2, 55, 116:per dexteram te istam oro,
id. Deiot. 3, 8; cf.:per tuam fidem Te obtestor,
Ter. And. 1, 5, 55:nunc te per amicitiam et per amorem obsecro,
id. ib. 2, 1, 26:per pietatem!
Plaut. Trin. 2, 2, 4:per comitatem edepol, pater, etc.,
id. ib. 2, 2, 52.—In this signif. often separated from its object:per ego vobis deos atque homines dies, ut, etc.,
Plaut. Men. 5, 7, 1:per ego te deos oro,
Ter. And. 3, 3, 6; 5, 1, 15:per ego te, fili... precor quaesoque, etc.,
Liv. 23, 9, 2:per ego has lacrimas... te Oro,
Verg. A. 4, 314; 12, 56; Tib. 4, 5, 7; Ov. F. 2, 841:per vos Tyrrhena faventum Stagna deum, per ego et Trebiam cineresque Sagunti Obtestor,
Sil. 12, 79 sq.; 1, 658; Stat. Th. 11, 367.—With ellips. of object:per, si qua est... Intemerata fides, oro, i. e. per eam,
Verg. A. 2, 142; 10, 903:per, si quid merui de te bene, perque manentem amorem, Ne, etc.,
Ov. M. 7, 854.—Sometimes to indicate an apparent or pretended cause or inducement, under the show or pretext of, under color of:qui per tutelam aut societatem aut rem mandatam aut fiduciae rationem fraudavit quempiam,
Cic. Caecin. 3, 7:naves triremes per causam exercendorum remigum ad fauces portus prodire jussit,
under pretext of, Caes. B. C. 3, 24;v. causa: per speciem alienae fungendae vicis suas opes firmavit,
Liv. 1, 41 fin.:per simulationem officii,
Tac. H. 1, 74.—In composition, it usually adds intensity to the signif., thoroughly, perfectly, completely, exceedingly, very much, very (very often in Cicero's epistolary style, and in new-formed words, as perbenevolus, percautus, percupidus, perbelle, perofficiose, pergaudeo; see these articles): pervelle, perfacilis, peramanter; sometimes it denotes the completion of an action, e. g. perorare, peragere;sometimes it is repeated: perdifficilis et perobscura quaestio,
Cic. N. D. 1, 1, 1; so id. Rep. 1, 12, 18; id. Brut. 43, 158; id. Cael. 20 fin.; id. Fam. 9, 20, 3 al.;but also: perexiguā et minuta,
id. Tusc. 2, 13, 30:percautus et diligens,
id. Q. Fr. 1, 1, 6, § 18 al.; cf. Madv. ad Cic. Fin. p. 410.—It frequently occurs in tmesi:nobis ista sunt pergrata perque jucunda,
Cic. de Or. 1, 47, 205:per mihi mirum visum est,
id. ib. 49, 214:per enim magni aestimo,
id. Att. 10, 1, 1:ibi te quam primum per videre velim, = videre pervelim,
id. ib. 15, 4, 2:Platoni per fuit familiaris,
Gell. 2, 18, 1:per, inquit, magister optime, exoptatus mihi nunc venis,
id. 18, 4, 2.—Per quam (also perquam), very, exceedingly, extremely:per quam breviter perstrinxi,
Cic. de Or. 2, 49, 201:per quam modica civium merita,
Plin. Pan. 60:per quam velim scire,
very much indeed, id. Ep. 7, 27, 1:PARENTES PER QVAM INFELICISSIMI,
Inscr. Murat. 953, 2.—As one word:illorum mores perquam meditate tenes,
Plaut. Bacch. 3, 6, 16:propulit perquam indignis modis,
id. Rud. 3, 3, 9:erat perquam onerosum,
Plin. Ep. 2, 11, 13:perquam honorificum,
id. ib. 3, 4, 3.—Separated by an intervening word:per pol quam paucos reperias,
Ter. Hec. 1, 1, 1.—Placed after the word it governs; v. supra, I. fin. and II. B. -
4 per-suādeō
per-suādeō suāsī, suāsus, ēre, to convince, persuade: homo factus ad persuadendum: hoc persuadere, non interire animas, Cs.: velim tibi ita persuadeas, me, etc.: de paupertate: hoc tibi vere, H.: si scit et persuasus est, quid irascitur, Caec. ap. C.: quo (malo) viso atque persuaso, when one has seen it and been convinced of it: mihi persuaderi numquam potuit, animos... vivere, etc. —To prompt, induce, prevail upon, persuade: persuasit nox, amor, adulescentia, T.: huic praemiis persuadet, uti, etc., Cs.: huic Albinus persuadet, regnum ab senatu petat, S.: tibi Tellurem movere, V.: ei tyrannidis finem facere, N.: his persuaderi, ut... non poterat, Cs.: ea loca provinciae adiungere sibi persuasum habebant, Cs.: persuasus ille fecit, quod, etc., Ph. -
5 per-aequē
per-aequē adv., quite equally, uniformly: hoc peraeque in omni agro reperietis: terna milia peraeque in singulos mensīs, N. -
6 per-arduus
per-arduus adj., very difficult: mihi hoc perarduum et demonstrare. -
7 per-mānō
per-mānō āvī, —, āre. to flow to, penetrate, reach: sucus permanat ad iecur: (venenum) in omnis partīs corporis.—Fig., to penetrate, reach, extend to: ne ad patrem hoc permanet, reach the ears of, T.: macula permanat ad animum: uno auctore ad plures, Cs. -
8 per-scrībō
per-scrībō īpsī, īptus, ere, to write in full, write at length, write out: res gestas populi R., S.: de meis rebus ad Lollium: hoc perscriptum in monumentis reperietis, ut, etc.: a primordio urbis res populi R., L.: versum puris verbis, H.—In public records, to record, enter, register: senatūs consulta, Cs.: in tabulas publicas ad aerarium.—<*> In account books, to enter, charge: falsum nomen. —To describe fully, recount, detail: rem gestam, Cs.: mihi tuam orationem.—To make over by writing, assign, pay by draft: argentum alcui, T.: de publico alqd: a quaestore perscribi, to be paid by a draft on the quaestor, L. -
9 per-solvō
per-solvō solvī, solūtus, ere, to unravel, solve, explain: hoc mihi.—To pay, pay out, pay over: pretium tibi, T.: pecuniam a discipulis suis Fufiis, pay by a draft on, etc.: (aes alienum) alienis nominibus suis copiis, debts charged to others, S.—To pay, give, show, render, suffer: poenas, Cs.: tibi laborum praemia pro me: gratīs, render thanksgiving, V.: dis gratiam: honorem dis, offer sacrifices, V.: vota, fulfil: iusta, pay honors to the dead, Cu.: poenas dis hominibusque, suffer at the hands of: persolvi primae epistulae, have answered. —To render, inflict: ab omnibus esse ei poenas persolutas. -
10 per-tendō
per-tendō tendī, —, ere, to press on, carry out, continue: Verum si incipies, neque pertendes naviter, T.: ut coeperam hoc, T.: pertendens animo, stubborn, Pr.—To push on, proceed: Romam, L. -
11 Hoc erat quod
hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.(α).With subst.:(β).hic homo sanus non est,
Plaut. Am. 1, 1, 246:rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,
id. Bacch. 1, 1, 53:quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,
Cic. Rep. 1, 17:genus hoc,
id. ib. 1, 25:hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,
id. ib. 1, 19; cf.:quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,
id. ib. 1, 1:his libris,
id. ib. 1, 7:hae feriae,
id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:hoc otio,
id. ib. 9 fin.:haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,
id. ib. 1, 10:ad haec cituma,
id. ib. 1, 21:hic vir,
Liv. 7, 39, 12.—Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):B.hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,
Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,
id. ib. 1, 21 fin.:hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 87:docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,
Cic. Rep. 1, 15:dixerat hoc ille, cum, etc.,
id. ib. 1, 12:haec Scipio cum dixisset,
id. ib. 1, 11:haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,
id. ib. 1, 7.—More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);C.and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,
Ter. And. 2, 3, 17:eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,
Plaut. Capt. prol. 10; so,hujusce,
id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:hisce homines ubi habitent,
Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,hisce,
id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:haec aedes,
Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,
id. Aul. 3, 5, 58:haec (puellae),
Ter. Eun. 3, 5, 34:haec sententiae,
Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:aliut posticum harunce aedium,
Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:harunc aedium,
id. Most. 2, 1, 57:sine opera tua nihil di horunc facere possunt,
id. Cist. 1, 1, 53:horunc,
id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:cedo signum, si harunc Baccharum es,
Plaut. Mil. 4, 2, 25:harunc aedium,
id. Merc. 5, 1, 3:hisce ego Placidum ted hodie reddam,
id. Curc. 5, 3, 48; cf.:quid dicam hisce, incertus sum,
Ter. Hec. 3, 4, 36:tu ab hisce rebus animum avoca,
Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,hisce,
Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,hosce,
id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:apud hasce aedes,
Plaut. Am. 1, 1, 194; so,hasce,
id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—With the interrog. particle: hicin' Achilles est?
Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,hicinest?
id. Pers. 5, 2, 49; cf.:hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?
Cic. Mil. 38, 104 et saep.:haecine,
Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:huncine hominem,
Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!
Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?
Plaut. Bacch. 3, 3, 43:o Juppiter, hoscine mores!
Ter. Ad. 4, 7, 40:hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,
Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;so in the shorter form, hicne,
Cic. Rosc. Am. 48, 141:ex hocne equo,
id. Fat. 3, 5:cum hocne,
id. Att. 9, 7, 3:ex hacne natura,
id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,
Inscr. Orell. 5; cf.:HVIVSQ. LOCI,
id. ib. 1580; 2300;and HOIVSQVE AEDIS ERGO,
id. ib. 2488.—With other pronouns:D.hos eosdem motus perturbationes dixerimus,
Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:cum idem hoc visum diceretur,
id. Rep. 1, 14:hoc idem fit in reliquis civitatibus,
Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,
Caes. B. G. 7, 17 fin.:haec eadem genera,
Quint. 6, 3, 54:hoc ipsum civile jus,
Cic. Rep. 1, 2:sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,
Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:ad hunc eum ipsum,
Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:idem hoc ipsum,
id. Tusc. 5, 9, 26:huic illi legato,
id. Fl. 22, 52:hunc illum fatis Portendi generum,
Verg. A. 7, 255; cf.:hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,
Cic. Tusc. 3, 15, 31:hic est ille status quantitatis,
Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:hujus istius facti stultitia,
Cic. Rab. Post. 9, 24:ista haec epigrammata,
Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:callidum quendam hunc,
Cic. de Or. 1, 50, 218.—Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):2.ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,
Cic. Inv. 2, 16, 50:in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,
id. Rep. 1, 1:si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,
Quint. 7, 2, 30:cum hic testamento, ille proximitate nitatur,
id. 3, 6, 95:in his judicem sibi, in illis alii credere,
id. 5, 7, 33:haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,
id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,
Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,
id. Ac. 2, 33, 105:si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,
id. Inv. 2, 41, 121:has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,
id. Ac. 2, 42, 130:Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,
this... that, id. Fam. 9, 16, 4:ego hoc dico. adversarius hoc,
Quint. 4, 4, 8:vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,
Verg. A. 6, 621 sq.:hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,
Tac. A. 14, 8:quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,
Quint. 6, 1, 3 sq.:interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?
id. 7, 3, 9:alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,
Cic. Rosc. Am. 6, 17:occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,
Ov. M. 1, 293.—Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:E.hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,
id. Fin. 4, 4, 10:hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,
Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,
the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,
Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—In the neutr. sing. subst., with gen.:F.quid hoc hominist?
Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:quid hoc morbi est?
id. ib. 2, 1, 19:quid hoc est negoti?
id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:hoc fructi pro labore ab his fero,
id. Ad. 5, 4, 16:edormiscam hoc villi,
id. ib. 5, 2, 11:hoc commodi est, quod, etc.,
Cic. Rosc. Am. 32, 91:hoc copiarum in Hispanias portatum est,
Liv. 42, 18, 7:hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,
id. 5, 2, 8:hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,
id. 3, 25, 4:hoc consilii,
id. 5, 39, 6:hoc solacii,
id. 30, 13, 13:hoc noctis,
Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):G.eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,
there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:lucet hoc,
Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:H.hic homost omnium hominum praecipuos,
Plaut. Trin. 5, 1, 1:hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,
Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,huic homini, i. q. mihi,
Plaut. Ep. 1, 2, 38:hic homo, i. q. ego,
id. Curc. 2, 1, 33:hunc hominem, i. q. me,
Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:vin' tu huic seni auscultare?
Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:haec res,
my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:hunc in collum,
my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—With reference to time, of this time, now present, actual, this:II.cena hac annona est sine sacris hereditas,
in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,
Liv. 3, 20:his temporibus,
Cic. Fam. 13, 77, 1:M. Cato, hujus nostri Catonis pater,
id. Off. 3, 16, 66; cf.:si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,
Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,
the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:ne horum quidem magnificentia operum,
Liv. 1, 55 fin.;very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,
Plin. 14, 22, 28, § 143:ante hos sex menses,
Phaedr. 1, 1, 10:ante hoc triduum,
Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).(α).With relat. clause:(β).Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,
Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,
Cic. Rep. 1, 2:neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,
id. ib. 1, 22:non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?
Plaut. Am. 1, 1, 136:unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,
Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:haec quae sunt in hoc genere,
id. ib. 1, 11:mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,
id. ib. 1, 13:hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,
id. ib. 1, 14;1, 16: in his libris, quos legistis,
id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:quam quisque norit artem, in hac se exerceat,
id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,
Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,
Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,
id. Att. 13, 36 fin.; cf.:is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,
Quint. 1, 2, 30:hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,
Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,
Quint. 9, 2, 41.—With acc. and inf.:(γ).erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,
Cic. Rep. 1, 16:sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,
id. ib. 2, 3:hoc tantum admiror, Flavum, etc.,
Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,
Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 48:ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,
Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—With quod or quia:(δ).maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,
Cic. Rep. 1, 6:quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,
id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,
id. 12, 9, 6:nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,
in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,
id. 9, 2, 53:hoc ipso, quod,
id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,
Caes. B. G. 1, 2, 3:hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,
id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,
id. 6, 2, 36:hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,
Plaut. Rud. 2, 3, 57:quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,
Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,
Quint. 10, 1, 15.—With ut or ne:B.nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,
Plaut. Am. prol. 64; cf.:hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,
id. ib. 81:atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,
id. Ps. 2, 3, 19:nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,
Cic. Rep. 1, 24:neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,
id. ib. 1, 4;for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,
id. ib. 6, 15:quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,
id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,
Quint. 8 praef. § 6; cf.:habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,
id. 11, 2, 51; so,in hoc, ut,
id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,in hoc scilicet, ne suspectus his foret,
Vell. 2, 41 fin. —Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:C.in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,
Cic. Div. in Caecil. 4, 11:quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,
id. Caecin. 7, 19; 34, 100:cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,
id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,
id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,
Cic. Mil. 9, 24:at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,
id. Phil. 2, 28, 70.—Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:III.hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?
Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,Advv.1.hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:2. I.nunc hac An illac eam, incerta sum consili,
id. Rud. 1, 3, 30:plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,
Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:hac illac circumcursa,
id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:sequere hac, reducam te ubi fuisti,
this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:sequere hac me intus ad Glycerium nunc,
Ter. And. 5, 6, 14:sequere me ergo hac intro,
id. Ad. 4, 3, 18:i hac mecum intro,
Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,
Cic. Leg. 1, 4, 14:ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,
Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,
Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:utrum hacin feriam an ab laeva latus?
Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —In space.A.Lit.:B.hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,
Plaut. Capt. prol. 1 sq.:ego jam dudum hic adsum,
Ter. Eun. 4, 6, 5:quem praestolare hic ante ostium?
id. ib. 5, 6, 5:hic propter hunc adsiste,
id. Ad. 2, 1, 15:hic tui omnes valent,
Cic. Fam. 6, 20, 3:non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,
id. Verr. 2, 5, 55, § 143:mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,
Ov. M. 1, 319:hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,
Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:hicine,
id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:facile hic plus mali est, quam illic boni,
Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:hic segetes, illic veniunt felicius uvae,
Verg. G. 1, 54:hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,
Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:hic proxume viciniae,
in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:modo vidi virginem hic viciniae miseram,
Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:II.hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,
Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,
id. Arch. 4, 8; cf.:hic vos dubitabitis, judices,
id. Verr. 2, 2, 44, § 109:hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,
id. de Imp. Pomp. 13, 39:hic jam plura non dicam,
id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,
Ter. And. 4, 1, 14:ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,
Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,
Vell. 2, 49, 3.—Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:3.hic reddes omnia,
Ter. And. 2, 3, 15:hic ego quid praedicem?
Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:hic cum uterque me intueretur,
id. Fin. 2, 1, 1; so,hic cum,
id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,
Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,
Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;hic Scipio, etc.,
Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.— -
12 Hoc est
hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.(α).With subst.:(β).hic homo sanus non est,
Plaut. Am. 1, 1, 246:rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,
id. Bacch. 1, 1, 53:quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,
Cic. Rep. 1, 17:genus hoc,
id. ib. 1, 25:hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,
id. ib. 1, 19; cf.:quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,
id. ib. 1, 1:his libris,
id. ib. 1, 7:hae feriae,
id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:hoc otio,
id. ib. 9 fin.:haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,
id. ib. 1, 10:ad haec cituma,
id. ib. 1, 21:hic vir,
Liv. 7, 39, 12.—Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):B.hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,
Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,
id. ib. 1, 21 fin.:hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 87:docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,
Cic. Rep. 1, 15:dixerat hoc ille, cum, etc.,
id. ib. 1, 12:haec Scipio cum dixisset,
id. ib. 1, 11:haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,
id. ib. 1, 7.—More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);C.and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,
Ter. And. 2, 3, 17:eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,
Plaut. Capt. prol. 10; so,hujusce,
id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:hisce homines ubi habitent,
Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,hisce,
id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:haec aedes,
Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,
id. Aul. 3, 5, 58:haec (puellae),
Ter. Eun. 3, 5, 34:haec sententiae,
Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:aliut posticum harunce aedium,
Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:harunc aedium,
id. Most. 2, 1, 57:sine opera tua nihil di horunc facere possunt,
id. Cist. 1, 1, 53:horunc,
id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:cedo signum, si harunc Baccharum es,
Plaut. Mil. 4, 2, 25:harunc aedium,
id. Merc. 5, 1, 3:hisce ego Placidum ted hodie reddam,
id. Curc. 5, 3, 48; cf.:quid dicam hisce, incertus sum,
Ter. Hec. 3, 4, 36:tu ab hisce rebus animum avoca,
Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,hisce,
Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,hosce,
id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:apud hasce aedes,
Plaut. Am. 1, 1, 194; so,hasce,
id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—With the interrog. particle: hicin' Achilles est?
Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,hicinest?
id. Pers. 5, 2, 49; cf.:hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?
Cic. Mil. 38, 104 et saep.:haecine,
Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:huncine hominem,
Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!
Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?
Plaut. Bacch. 3, 3, 43:o Juppiter, hoscine mores!
Ter. Ad. 4, 7, 40:hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,
Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;so in the shorter form, hicne,
Cic. Rosc. Am. 48, 141:ex hocne equo,
id. Fat. 3, 5:cum hocne,
id. Att. 9, 7, 3:ex hacne natura,
id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,
Inscr. Orell. 5; cf.:HVIVSQ. LOCI,
id. ib. 1580; 2300;and HOIVSQVE AEDIS ERGO,
id. ib. 2488.—With other pronouns:D.hos eosdem motus perturbationes dixerimus,
Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:cum idem hoc visum diceretur,
id. Rep. 1, 14:hoc idem fit in reliquis civitatibus,
Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,
Caes. B. G. 7, 17 fin.:haec eadem genera,
Quint. 6, 3, 54:hoc ipsum civile jus,
Cic. Rep. 1, 2:sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,
Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:ad hunc eum ipsum,
Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:idem hoc ipsum,
id. Tusc. 5, 9, 26:huic illi legato,
id. Fl. 22, 52:hunc illum fatis Portendi generum,
Verg. A. 7, 255; cf.:hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,
Cic. Tusc. 3, 15, 31:hic est ille status quantitatis,
Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:hujus istius facti stultitia,
Cic. Rab. Post. 9, 24:ista haec epigrammata,
Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:callidum quendam hunc,
Cic. de Or. 1, 50, 218.—Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):2.ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,
Cic. Inv. 2, 16, 50:in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,
id. Rep. 1, 1:si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,
Quint. 7, 2, 30:cum hic testamento, ille proximitate nitatur,
id. 3, 6, 95:in his judicem sibi, in illis alii credere,
id. 5, 7, 33:haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,
id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,
Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,
id. Ac. 2, 33, 105:si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,
id. Inv. 2, 41, 121:has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,
id. Ac. 2, 42, 130:Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,
this... that, id. Fam. 9, 16, 4:ego hoc dico. adversarius hoc,
Quint. 4, 4, 8:vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,
Verg. A. 6, 621 sq.:hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,
Tac. A. 14, 8:quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,
Quint. 6, 1, 3 sq.:interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?
id. 7, 3, 9:alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,
Cic. Rosc. Am. 6, 17:occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,
Ov. M. 1, 293.—Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:E.hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,
id. Fin. 4, 4, 10:hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,
Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,
the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,
Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—In the neutr. sing. subst., with gen.:F.quid hoc hominist?
Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:quid hoc morbi est?
id. ib. 2, 1, 19:quid hoc est negoti?
id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:hoc fructi pro labore ab his fero,
id. Ad. 5, 4, 16:edormiscam hoc villi,
id. ib. 5, 2, 11:hoc commodi est, quod, etc.,
Cic. Rosc. Am. 32, 91:hoc copiarum in Hispanias portatum est,
Liv. 42, 18, 7:hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,
id. 5, 2, 8:hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,
id. 3, 25, 4:hoc consilii,
id. 5, 39, 6:hoc solacii,
id. 30, 13, 13:hoc noctis,
Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):G.eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,
there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:lucet hoc,
Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:H.hic homost omnium hominum praecipuos,
Plaut. Trin. 5, 1, 1:hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,
Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,huic homini, i. q. mihi,
Plaut. Ep. 1, 2, 38:hic homo, i. q. ego,
id. Curc. 2, 1, 33:hunc hominem, i. q. me,
Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:vin' tu huic seni auscultare?
Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:haec res,
my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:hunc in collum,
my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—With reference to time, of this time, now present, actual, this:II.cena hac annona est sine sacris hereditas,
in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,
Liv. 3, 20:his temporibus,
Cic. Fam. 13, 77, 1:M. Cato, hujus nostri Catonis pater,
id. Off. 3, 16, 66; cf.:si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,
Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,
the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:ne horum quidem magnificentia operum,
Liv. 1, 55 fin.;very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,
Plin. 14, 22, 28, § 143:ante hos sex menses,
Phaedr. 1, 1, 10:ante hoc triduum,
Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).(α).With relat. clause:(β).Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,
Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,
Cic. Rep. 1, 2:neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,
id. ib. 1, 22:non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?
Plaut. Am. 1, 1, 136:unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,
Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:haec quae sunt in hoc genere,
id. ib. 1, 11:mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,
id. ib. 1, 13:hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,
id. ib. 1, 14;1, 16: in his libris, quos legistis,
id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:quam quisque norit artem, in hac se exerceat,
id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,
Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,
Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,
id. Att. 13, 36 fin.; cf.:is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,
Quint. 1, 2, 30:hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,
Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,
Quint. 9, 2, 41.—With acc. and inf.:(γ).erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,
Cic. Rep. 1, 16:sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,
id. ib. 2, 3:hoc tantum admiror, Flavum, etc.,
Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,
Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 48:ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,
Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—With quod or quia:(δ).maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,
Cic. Rep. 1, 6:quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,
id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,
id. 12, 9, 6:nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,
in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,
id. 9, 2, 53:hoc ipso, quod,
id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,
Caes. B. G. 1, 2, 3:hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,
id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,
id. 6, 2, 36:hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,
Plaut. Rud. 2, 3, 57:quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,
Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,
Quint. 10, 1, 15.—With ut or ne:B.nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,
Plaut. Am. prol. 64; cf.:hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,
id. ib. 81:atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,
id. Ps. 2, 3, 19:nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,
Cic. Rep. 1, 24:neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,
id. ib. 1, 4;for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,
id. ib. 6, 15:quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,
id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,
Quint. 8 praef. § 6; cf.:habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,
id. 11, 2, 51; so,in hoc, ut,
id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,in hoc scilicet, ne suspectus his foret,
Vell. 2, 41 fin. —Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:C.in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,
Cic. Div. in Caecil. 4, 11:quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,
id. Caecin. 7, 19; 34, 100:cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,
id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,
id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,
Cic. Mil. 9, 24:at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,
id. Phil. 2, 28, 70.—Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:III.hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?
Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,Advv.1.hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:2. I.nunc hac An illac eam, incerta sum consili,
id. Rud. 1, 3, 30:plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,
Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:hac illac circumcursa,
id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:sequere hac, reducam te ubi fuisti,
this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:sequere hac me intus ad Glycerium nunc,
Ter. And. 5, 6, 14:sequere me ergo hac intro,
id. Ad. 4, 3, 18:i hac mecum intro,
Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,
Cic. Leg. 1, 4, 14:ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,
Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,
Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:utrum hacin feriam an ab laeva latus?
Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —In space.A.Lit.:B.hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,
Plaut. Capt. prol. 1 sq.:ego jam dudum hic adsum,
Ter. Eun. 4, 6, 5:quem praestolare hic ante ostium?
id. ib. 5, 6, 5:hic propter hunc adsiste,
id. Ad. 2, 1, 15:hic tui omnes valent,
Cic. Fam. 6, 20, 3:non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,
id. Verr. 2, 5, 55, § 143:mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,
Ov. M. 1, 319:hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,
Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:hicine,
id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:facile hic plus mali est, quam illic boni,
Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:hic segetes, illic veniunt felicius uvae,
Verg. G. 1, 54:hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,
Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:hic proxume viciniae,
in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:modo vidi virginem hic viciniae miseram,
Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:II.hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,
Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,
id. Arch. 4, 8; cf.:hic vos dubitabitis, judices,
id. Verr. 2, 2, 44, § 109:hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,
id. de Imp. Pomp. 13, 39:hic jam plura non dicam,
id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,
Ter. And. 4, 1, 14:ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,
Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,
Vell. 2, 49, 3.—Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:3.hic reddes omnia,
Ter. And. 2, 3, 15:hic ego quid praedicem?
Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:hic cum uterque me intueretur,
id. Fin. 2, 1, 1; so,hic cum,
id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,
Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,
Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;hic Scipio, etc.,
Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.— -
13 per
[ABCU]A - pĕr, prép. + acc.: [st1]1 [-] à travers, par, tout le long de, devant, par-dessus. - per membranas oculorum cernere, Cic. Nat. 2, 57, 142: voir à travers les membranes qui entourent les yeux. - per forum, Cic. Att. 14, 16, 2: à travers le forum. - per ora vestra, Sall.: devant vos yeux. - per corpora transire, Caes. BG. 2, 10, 2: passer par-dessus les cadavres. - per terga caedi: être frappé sur le dos. - per manus tradere: faire passer de main en main. - per domos invitati, Liv. 1, 9: invités les uns dans une maison les autres dans une autre, invités dans les différentes maisons. - per omnes ire, Liv. 25: passer par tous, se transmettre à tous. [st1]2 [-] durant, pendant, au cours de. - per triennium: pendant trois ans. - per decem dies: pendant dix jours. - per singulos dies, Suet.: tous les jours, chaque jour. - per hospitium, Cic. Verr. 5, 109: au cours d'une hospitalité. [st1]3 [-] par le moyen de, par l'entremise de, par. - per noctem: à la faveur de la nuit. - sacra per mulieres confici solent, Cic. Verr. 4, 1, 99: les sacrifices se font d'ordinaire par l'entremise des femmes. - per litteras petere, Cic. Fam. 2, 6, 2: demander par lettre. - per iram facere aliquid, Cic. Tusc. 4, 37, 79: faire qqch sous le coup de la colère. - per leges licet, Cic.: les lois permettent. - cum per valetudinem posses, tamen... Cic. Fam. 7: bien que ta santé te le permît, cependant... - per senatum agere aliquid non posse, Cic. Verr. 4, 61: ne pouvoir obtenir du sénat l'autorisation de faire quelque chose. - per aetatem non potuisti, Cic. Fam. 12: l'âge ne t'a pas permis de. - trahantur per me pedibus omnes rei, Cic.: que tous les accusés soient traînés par les pieds avec ma permission. - per me, per te factum est: il est arrivé par moi, par toi. - per te factum est quominus pax fieret, Cic.: c'est vous qui avez empêché que la paix ne se fît. - quominus discessio fieret, per adversarios tuos factum est, Cic. Fam. 1, 4: ce sont vos adversaires qui ont empêché que le vote par séparation n'eût lieu. - per me stat quominus, Ter. And. 699: j'empêche que. - non stat per Afranium quominus, Caes.: il ne dépend pas d'Afranius que... (ce n'est pas la faute d'Afranius si...). [st1]4 [-] [idée de manière]. - per summum dedecus vitam amittere, Cic. Amer. 30: mourir dans (avec) le plus grand déshonneur. - vitam extrema per omnia duco, Virg. En. 3: je traîne ma vie dans les pires épreuves. - per ludum et neglegentiam, Cic. Verr. 5, 181: en se jouant et insouciamment. - per ridiculum, Cic. Off. 1, 134: en plaisantant. - per causam, Caes. BC. 3, 24: sous le prétexte de, ou per speciem, Liv. 1, 41, 6. - per mollitiam agere = molliter, Sall. J. 85, 35: vivre dans la mollesse. - per omnia: en tout, entièrement. --- Quint. 5, 2, 3. - vir per omnia laudabilis, Vell. 2, 33: homme digne de tous les éloges. - per omnia expertus, Liv. 1, 34: qui a fait pleinement ses preuves. [st1]5 [-] [idée d'occasionner] par suite de, par. - per imprudentiam vestram, Cic. Agr. 2, 25: par votre imprudence. - per fidem deceptus sum, Plaut. Most. 500: j'ai été trompé par suite de confiance. - cf. Caes. BG. 1, 46, 3; Cic. Inv. 1, 71. - depulsus per invidiam tribunatu, Cic. de Or. 3, 11: chassé du tribunat par suite des cabales envieuses. - plus per seditionem militum quam bello amissum, Liv. 29, 19, 4: il y a eu plus de pertes par suite de la révolte des soldats que par la guerre. [st1]6 [-] [dans les supplications et serments] au nom de. - per deos! Cic. Off. 2, 5: au nom des dieux! - per fortunas vestras, per liberos vestros, Cic. Planc. 103: au nom de vos biens, de vos enfants. - [séparé de son régime]: per ego te deos oro, Ter. And. 834: au nom des dieux je te prie. --- cf. Liv. 23, 9, 1. [st1]7 [-] remarque. - per omnia saecula saeculorum, Eccl.: pour les siècles des siècles. [ABCU]B - per-, préfixe: 1 - à travers - per-currere: parcourir. [st1]2 [-] de bout en bout - per-fodere: percer d'outre en outre. [st1]3 [-] achèvement de l'action - per-ficere: faire complètement, achever. [st1]4 [-] valeur superlative - per-magnus: très grand. [st1]5 [-] intensité de l'action - per-odisse: haïr violemment. [st1]6 [-] déviation, destruction - per-ire: périr. - per-vertere: retourner sens dessus dessous.* * *[ABCU]A - pĕr, prép. + acc.: [st1]1 [-] à travers, par, tout le long de, devant, par-dessus. - per membranas oculorum cernere, Cic. Nat. 2, 57, 142: voir à travers les membranes qui entourent les yeux. - per forum, Cic. Att. 14, 16, 2: à travers le forum. - per ora vestra, Sall.: devant vos yeux. - per corpora transire, Caes. BG. 2, 10, 2: passer par-dessus les cadavres. - per terga caedi: être frappé sur le dos. - per manus tradere: faire passer de main en main. - per domos invitati, Liv. 1, 9: invités les uns dans une maison les autres dans une autre, invités dans les différentes maisons. - per omnes ire, Liv. 25: passer par tous, se transmettre à tous. [st1]2 [-] durant, pendant, au cours de. - per triennium: pendant trois ans. - per decem dies: pendant dix jours. - per singulos dies, Suet.: tous les jours, chaque jour. - per hospitium, Cic. Verr. 5, 109: au cours d'une hospitalité. [st1]3 [-] par le moyen de, par l'entremise de, par. - per noctem: à la faveur de la nuit. - sacra per mulieres confici solent, Cic. Verr. 4, 1, 99: les sacrifices se font d'ordinaire par l'entremise des femmes. - per litteras petere, Cic. Fam. 2, 6, 2: demander par lettre. - per iram facere aliquid, Cic. Tusc. 4, 37, 79: faire qqch sous le coup de la colère. - per leges licet, Cic.: les lois permettent. - cum per valetudinem posses, tamen... Cic. Fam. 7: bien que ta santé te le permît, cependant... - per senatum agere aliquid non posse, Cic. Verr. 4, 61: ne pouvoir obtenir du sénat l'autorisation de faire quelque chose. - per aetatem non potuisti, Cic. Fam. 12: l'âge ne t'a pas permis de. - trahantur per me pedibus omnes rei, Cic.: que tous les accusés soient traînés par les pieds avec ma permission. - per me, per te factum est: il est arrivé par moi, par toi. - per te factum est quominus pax fieret, Cic.: c'est vous qui avez empêché que la paix ne se fît. - quominus discessio fieret, per adversarios tuos factum est, Cic. Fam. 1, 4: ce sont vos adversaires qui ont empêché que le vote par séparation n'eût lieu. - per me stat quominus, Ter. And. 699: j'empêche que. - non stat per Afranium quominus, Caes.: il ne dépend pas d'Afranius que... (ce n'est pas la faute d'Afranius si...). [st1]4 [-] [idée de manière]. - per summum dedecus vitam amittere, Cic. Amer. 30: mourir dans (avec) le plus grand déshonneur. - vitam extrema per omnia duco, Virg. En. 3: je traîne ma vie dans les pires épreuves. - per ludum et neglegentiam, Cic. Verr. 5, 181: en se jouant et insouciamment. - per ridiculum, Cic. Off. 1, 134: en plaisantant. - per causam, Caes. BC. 3, 24: sous le prétexte de, ou per speciem, Liv. 1, 41, 6. - per mollitiam agere = molliter, Sall. J. 85, 35: vivre dans la mollesse. - per omnia: en tout, entièrement. --- Quint. 5, 2, 3. - vir per omnia laudabilis, Vell. 2, 33: homme digne de tous les éloges. - per omnia expertus, Liv. 1, 34: qui a fait pleinement ses preuves. [st1]5 [-] [idée d'occasionner] par suite de, par. - per imprudentiam vestram, Cic. Agr. 2, 25: par votre imprudence. - per fidem deceptus sum, Plaut. Most. 500: j'ai été trompé par suite de confiance. - cf. Caes. BG. 1, 46, 3; Cic. Inv. 1, 71. - depulsus per invidiam tribunatu, Cic. de Or. 3, 11: chassé du tribunat par suite des cabales envieuses. - plus per seditionem militum quam bello amissum, Liv. 29, 19, 4: il y a eu plus de pertes par suite de la révolte des soldats que par la guerre. [st1]6 [-] [dans les supplications et serments] au nom de. - per deos! Cic. Off. 2, 5: au nom des dieux! - per fortunas vestras, per liberos vestros, Cic. Planc. 103: au nom de vos biens, de vos enfants. - [séparé de son régime]: per ego te deos oro, Ter. And. 834: au nom des dieux je te prie. --- cf. Liv. 23, 9, 1. [st1]7 [-] remarque. - per omnia saecula saeculorum, Eccl.: pour les siècles des siècles. [ABCU]B - per-, préfixe: 1 - à travers - per-currere: parcourir. [st1]2 [-] de bout en bout - per-fodere: percer d'outre en outre. [st1]3 [-] achèvement de l'action - per-ficere: faire complètement, achever. [st1]4 [-] valeur superlative - per-magnus: très grand. [st1]5 [-] intensité de l'action - per-odisse: haïr violemment. [st1]6 [-] déviation, destruction - per-ire: périr. - per-vertere: retourner sens dessus dessous.* * *Per, Praepositio accusatiuo iungitur. Terentius, Falli per seruum senem. Par.\Per cornu aliquid infundere. Colum. Par dedens une corne.\Per adoptionem pater. Plin. iunior. Qui m'a adopté en filz.\Per aetatem posse. Terent. Estre en aage de povoir faire quelque chose.\Per aetatem non posse. Cic. Estre trop jeune pour povoir faire quelque chose.\Per multas aetates fuerunt antistites sacri eius ab Euandro edocti. Liu. Long temps durant.\Per annonam iam caram natus. Plaut. Du temps de la cherté.\Per eos dies. Cic. Durant ces jours là.\Aliquot iam per annos concepta turpitudo. Cicero. Il y a aucuns ans.\Per causam. Liu. Soubz couleur de faire quelque chose, Faisant semblant, etc.\Per cinerem alicuius mortui aliquem obsecrare. Cic. Pour l'amour d'un trespassé.\Per comitatem omnia disperdidit. Plautus. Par estre trop doulx et gratieulx.\Per compita supplicatum. Liu. Par les carrefours.\Quos seruare per compositionem volebat. Cic. Par composition.\Per summum dedecus vitam amittere. Cic. Avec grand deshonneur.\Per deos, per dextram, per fortunas, per fidem, per homines, Modus deprecandi elegantissimus. Terent. Je te prie pour l'amour de Dieu, Pour l'honneur de Dieu.\Per deridiculum verba dare alicui. Plaut. En ce mocquant de luy.\Per dilationes. Liu. Par delais, En delayant.\Per directum. Plin. A droict fil.\Per dolum. Hirtius. Par tromperie.\Per fas, et fidem deceptus. Liu. Trompé à la bonne foy, et soubz couleur de religion et preud'hommie.\Per gratiam abire. Plaut. Avec la bonne grace d'aucun, sans qu'il en soit mal content.\Per gratiam absoluere. Cic. Par faveur.\Per ignauiam in praelio sonum tubae ferre non potes. Author ad Herennium. Par ta couardise et lascheté, Tant tu es couard.\Per me licet. Plaut. J'en suis content, Je n'empesche point.\Per illos licet. Plaut. Ils en sont contents.\Per infrequentiam. Liu. Pource qu'ils estoyent trop petit nombre, ou trop petite compagnie.\Per iniuriam. Cic. A tort et par force, Contre droict et raison.\Per summam iniuriam, Per summum dedecus. Cic. Avec grand deshonneur.\Per insidias. Cic. Par trahison.\Per interualla. Plin. Par intervalles.\Per iram et leuitatem. Liu. Par courroux.\Per leges id fieri non potuit. Quintil. Les loix ne permettoyent point de faire cela.\Caesar mihi ignoscit per literas. Cic. Cesar m'escript qu'il me pardonne.\Per ludum et iocum. Cic. En jouant, Par esbat, Par jeu.\Per ludum et negligentiam peruenire ad honores. Cic. Parvenir à degrez d'honneur sans peine et en se jouant.\Per manus prouinciam alteri tradere. Cic. De main en main.\Per maturitatem dehiscens. Plin. De force d'estre meur.\Per me nulla est mora. Terent. Il ne tient pas à moy.\Per me percontatus sum, sineque indice aliquo. Plautus. De moymesme.\Per medios ruit. Virgil. Il se jecte tout au milieu d'eulx.\Per membranas oculorum vt cerni posset, fecit eas perlucidas natura. Cic. Au travers des, etc.\Dirae noctes per metum vigilabantur. Plinius iunior. De paour qu'ils avoyent.\Per momenta. Plin. iunior. Par fois.\Per naturam fas est, aut per leges licet. Cicero. Nature le permet.\Per nebulam aliquid scire. Plaut. Scavoir quelque chose à demi, non point certainement et clairement.\Rem nisi per necessitatem aperiri noluerat. Liu. S'il n'estoit necessité, Si necessité ne contraignoit.\Per vltimam necessitatem. Liu. Par le moyen de l'extreme necessité.\Per noctem cernuntur sidera. Plin. De nuict, ou Par nuict.\Per nos. Plin. iunior. De par nous.\Per nos quidem hercle egebit, qui suum prodegerit. Plaut. Quant est de nous, il aura de la necessité: car nous ne luy baillerons rien.\Per occasionem. Liu. L'occasion s'y offrant.\Subuertere aliquem per occultum. Tacit. Occultement.\Druso propinquanti, quasi per officium obuiae fuere legiones. Tacit. Soubz couleur et semblant de faire leur debvoir.\Per omnia. Columel. En tout et par tout.\Per omnes dies. Plin. De jour en jour, Touts les jours.\Per ordinem fungi honoribus. Plin. iunior. Par ordre.\Per otium. Liu. Tout à loisir.\Obsecro vt per pacem liceat te alloqui. Plautus. En paix, Sans courroux.\Per partes emendare. Plin. iunior. Par parties.\Per potestatem auferre aliquid alicui. Cic. Soubz ombre de l'authorité de son office.\Per quod effectum est vt te consulerem. Plin. iunior. Dont est advenu.\Ita illud sacerdotium per hanc rationem Theomnasto datur. Cic. Par ce moyen, En ceste maniere.\Per ridiculum. Plaut. En se mocquant.\Per se. Cic. Par son moyen.\Amicitia per se et propter se expetita. Cic. Pour l'amour d'elle mesme.\Furnium per se vidi libentissime. Cic. Pour l'amour de luymesme.\Per se aliquid posse. Caesar. De soymesme.\Per se sibi quisque charus est. Cic. De sa nature.\Per se solus exercebat. Liu. Luy tout seul, Sans aide.\Per silentium adesse aequo animo. Terent. Escouter sans dire mot.\Per silentium eo deducti. Liu. Coyement, Sans faire bruit.\Per speciem venandi, vrbe egressi. Liu. Faisants semblant d'aller à la chasse, Soubz ombre d'aller chasser.\Per stadia duo. Plin. Le long de deux stades.\Per te stetit quominus hae fierent nuptiae. Terent. Il a tenu à toy.\Per tempus. Plaut. Tout à poinct, Tout à temps.\Per tempus salices legere. Cato. En temps et saison.\Per omne tempus quo fuimus vna. Plin. iunior. Tout le temps qu'avons esté ensemble.\Per id tempus. Liu. Ce temps pendant.\Per ista tempora. Cic. Durant ce temps.\Per triennium. Cic. Trois ans durants, Par l'espace de trois ans.\Per triumphum. Cic. Parmi l'appareil de triumphe.\Per Ver. Plin. Par le printemps, Au printemps.\Per viam. Plaut. En chemin.\Per vices. Plin. iunior. Chascun sa fois, Par tournees.\Per vices annorum. Plin. Chascun son annee.\Per vim. Cic. Par force et violence.\Per vinum, exortum dissidium. Plaut. Par trop boire.\Per visum. Cic. En vision d'esprit.\Si per vos vitam et famam potest obtinere. Cic. De par vous, De vostre grace, Par vostre moyen.\Per. Entredeux. Virgil. Via secta per ambas.\Fructus per folia solibus coctus praedulci sapore. Plin. Au travers des fueilles.\Per enim magni aestimo tibi factum nostrum probari. Cic. J'estime beaucoup, et prise fort, etc.\Per mihi mirum visum est Scaeuola, te hoc illi concedere, etc. Cic. Je me suis fort esmerveillé, etc. -
14 per
I praep. cum acc.1) место: через (p. urbem Su; p. Aeduorum fines Cs); сквозь, по, в (p. venas diffundi C; p. totam provinciarp Cs; p. orbem terrarum Sl и p. terras V); вдоль (p. flumina PM); вниз по течению (p. amnem QC); среди, посреди (ire p. feras O); перед (p. ora vestra Sl)p. gradūs L — со ступени на ступень, по ступенямp. domos L (familias C) — от дома к дому, по домамp. manūs tradere Cs — передавать из рук в рукиp. omnia L — во всех частях, всюду2) время: в течение, в продолжение, на протяжении (p. multos annos C; p. duas noctes C; p. otium C, Just); во время (p. somnium C; p. eos dies C; p. indutias L)p. tempus advenire Ter — приходить вовремя (кстати)p. omne tempus PJ — в течение всего времени3) через посредство, с помощью (cognoscere aliquid p. exploratores Cs; occīdi p. aliquem C); посредством (aliquem certiorem facere p. littĕras C; decipere aliquem p. aliquid C)p. se C — самостоятельно, по своей воле, сам по себе (nihil p. se audere Cs) или ради самого себя (virtus p. se expetenda est C) или лично (aliquem p. se aut p. alios sollicitare Sl)p. quos et a quibus? C — по чьему наущению и кем (именно)?4) при клятвах и просьбах: ради, именем (p. deos aliquem orare Ter)p. deos jurare C — клясться богамиp. aliquid orare aliquem V — заклинать кого-л. чём-л.p. deos! C — ради (самих) богов!5)а) из-за, по причине, вследствие (p. metum L; p. ambitionem Sl; p. vinum C), благодаряp. haec — благодаря этому Eutr, но тж. тем временем Sup. causam alicujus rei C — (якобы) по причине чего-лб) ввиду, в силу (hoc p. leges non licet C; aliquid p. valetudinem facere non posse C)p. senatum C — ввиду (препятствий со стороны) сенатаp. me C etc. — по мне (пусть)non stat p. me (quominus) Ter — не моя вина (что не)6) под предлогом, под видом, прикрываясь (p. fidem fallere aliquem Pl, C; p. hospitium exhaurire domum C)7) путём, в порядке, в виде (p. fraudera Su)p. jocum L — в шуткуp. ludibrium L — издевательскиp. litteras C — письменноp. vim et metum C — насилием и угрозамиp. manūs Cs — на руках, вручную, но тж. Sl силой, насильноp. ludum et neglegentiam C — играючи и без заботp. speciem L (p. causam Cs) alicujus rei — под видом или под предлогом чего-либоp. iram C — в гневеp. artem V — искусноp. errorem Su — по ошибкеp. lacrimas VF — со слезамиp. amicitiam Sl — во имя дружбыp. virtutem Sl — доблестно, мужественноp. occasionem L — при Случаеp. nostram ignominiam L к — нашему стыдуp. summum dedĕcus C — позорнейшим образомp. commodum L — с удобством, для удобстваII per- приставка, означающая2) завершение ( perficio)3) действие, направленное через (сквозь) что-л., по чему-л. и т. д. ( peregrinus) -
15 hic
I hīc (арх. hic), haec, hōc(hoc) pron. demonstr. (арх.: nom. pl. m. hisce; nom. pl. f. haec; gen. pl. horunc, harunc)1) этотhoc opus, hic labor est! V — вот это — подвиг, вот это— труд!haec et alia ejusdem modi, тж. haec atque hoc genus alia Ap etc. — это и тому подобноеnec hoc nec illud Pt — ни то, ни сёhoc idem Cs — то же самое2) здешний3) присутствующий здесь (hic M Crassus C)4) мой, нашhunc hominem H — me5)а) этот, нынешний ( hi mores C); текущий (hic dies, haec tempora C)inter haec Su, Pt — в это время, между темб) теперешний ( hic status rerum C)6) настоящий, данный, разбираемый, рассматриваемый (haec causa C etc.)7)hic... ille — (этот) последний... первый ( реже наоборот)ignavia corpus hebĕtat, labor firmat: illa maturam senectutem, hic longam adulescentiam reddit CC — бездействие ослабляет тело, а труд укрепляет: первое приводит к преждевременной старости, а последний удлиняет молодость8)hic... ille — один... другойhic et ille, реже hic et hic, hic aut ille C etc., hic et alter O — тот или другойhic fratrem, propinquum ille, alius parentes lamentari T — кто оплакивал брата, кто — родственника, а кто — родителей9) нижеследующий, таков ( ejus belli causa haec fuit L)10) подобный, такой11)а) hoc это лишь, только это ( hoc certum est C); с gen. part. это количество ( hoc copiarum L)hoc noctis Pl — этой ночьюб) этот кусок, клочок ( hoc terrae C); этот уровень, эта степень ( hoc honoris C)hoc est C etc. — это значит, то есть12) hoc тем (сильнее, чем eo)quo (quod, quia...) hoc Pl, C etc. — чем... тем13) hoc иногда как бы для замены лица при безличных глаголахII hīc, арх. heic adv. [ hic I ]1) тут, здесь (non modo hic, sed ubicunque C)hic... hic (illic) Pl, V etc. — здесь... там2) теперь, ныне (hic, ubi opus est Ter); тогда3) при этом, в этом случае, при таких обстоятельствах (hic vos dubitabitis? C) -
16 quaero
quaero, quaesīvī, quaesītum, ere, I) suchen, aufsuchen, 1) eig.: α) v. leb. Wesen: αα) leb. Wesen: te, Enn. fr.: te ipsum, Ter.: suos, Caes.: suos notos hospitesque, Caes.: Hectora per acies, Ov.: iuvencum per nemora et lucos, Verg.: quaerens per arva piorum invenit Eurydicen, Ov.: quaeritur huic alius (ein Gegner), Verg.: quaeritur (man sucht einen), qui tantae pondera molis sustineat, Ov.: Gutrua- tus celeriter omnium curā quaesitus, Caes.: quaesitus matri (von der M.) agnus, Verg.: u. so filia matri est quaesita, Ov. – liberos ad necem, Cic. Sest. 54: alqm ad poenam, Eutr. 7, 15. – ββ) Lebl.: cibum (v. Hunde), Varro: portum, Caes.: Indiam, Curt.: terras, Ov.: viam, quā etc., Ov.: locum, in quo etc., Curt.: sibi hospitium, Plaut.: domicilia sibi, Curt.: escam in sterquilino, Phaedr. – β) v. lebl. Subjj.: quod natura cibum quaerit cuiusque animantis, Lucr. 4, 856: per imas quaerit (Ufens) iter valles, sucht sich Bahn (= strömt dahin), Verg. Aen. 7, 802: te decisa suum dextera quaerit, Verg. Aen. 10, 395: mutilatae cauda colubrae... moriens dominae vestigia quaerit, Ov. met. 6, 560. – 2) übtr.: a) suchen, α) = aufzutreiben suchen, sich zu verschaffen-, zu erwerben suchen, zu gewinnen suchen, erstreben od. = etw. sich verschaffen, gewinnen, erringen, αα) leb. Wesen: sibi novum imperatorem, Sall.: alci generum, Plin. ep.: antiquis de moribus alci uxorem, Iuven.: heredem in regnum, Verg.: adversus externos militem, Tac. – liberos, zu zeugen suchen, erzielen, Plaut. u. Suet.: iustissimos viros ad administrandam rem publicam, zu gewinnen suchen, Eutr.: u. so melius visum amicos quam servos quaerere, Sall. – ββ) Lebl.: pecuniam (vom Borger), Nep.: opus (Arbeit), Cic. u. Liv.: alci venenum (jmd. zu vergiften suchen), Cic.: mortem, den T. suchen, Vell.: vitam, das L. zu erhalten suchen, Vell.: remedium sibi ad alqd, Cic.: locum (Gelegenheit) iniuriae, Liv., od. insidiis, Liv. u. Curt.: tempus aut locum pugnae, Sall.: tempus atque occasionem fraudis ac doli, passen auf usw., Caes.: armis gloriam atque divitias, Sall.: gloriam bello, Cic., belli domique, Eutr.: sibi dignitatem, Hirt. b. G.: alci od. sibi honores, Cic. u. Liv.: nobilitatem laboribus atque periculis, Sall.: bello concordiam, Sall. fr.: principatum armis, Vell.: immortalitatem sibi morte, Cic.: iustum amorem omni sibi liberalitate et docilitate, Eutr.: victoria quaeritur sollicitis armis, Ov.: quaesita per hoc dignitas, Sen. ep. 68, 11. – v. Lebl., quid sibi hic vestitus quaerit? was soll das Kleid bedeuten? Ter. eun. 558. – β) suchen = zu bewerkstelligen-, zu bereiten suchen, od. = bewerkstelligen, bereiten, fugam ex Italia, Cic.: itineribus diversis fugam nequiquam, Caes.: alci ignominiam, Liv.: alci salutem malo, Ter.: dedecore potius quam manu salutem lieber sein Heil suchen in usw., Sall.: invidiam in alqm, zu erregen suchen, Cic.: u. so ex habitu invidiam Midiae (dem Midias), Quint.: ultionem, Veranlassung zur Rache suchen, Vell. – γ) nach jmd. od. etw. Verlangen tragen, trachten, etw. verlangen, begehren, erwarten, Caesarem, Hor. carm. 4, 5, 16: pocula aurea, Hor.: solacia, Curt.: novum statum, novam rem publicam, Vell.: non tam mortis quam belli remedium, Curt.: eas se tamen balneas non ex libris patris, sed ex tabulis et ex censu quaerere, Cic. – m. folg. ut u. Konj., quaeris (du verlangst, wünschest), ut suscipiam cogitationem, quidnam istis agendum putem, Cic. ad Att. 14, 20, 4 zw. (Wesenb. quod vis): u. so verb. quaerere et petere, ut etc., Gell. 13, 18 (17), 2. – δ) nach etw. sich umsehen = auf etw. sinnen, denken, consilium, Ter.: omisso veteri consilio novum, Sall.: consilia belli, Hirt. b. G.: aliquid duram in dominam, Prop. – mit folg. indir. Fragesatz, quaerere ipse secum et agitare cum suis coepit, quibusnam rebus in ea provincia maximam uno anno pecuniam facere posset, Cic. Verr. 2, 17: ut quaeramus, quonam modo maxime ulti sanguinem nostrum pereamus, Sall. Cat. 33, 5. – ε) mit folg. Infin., suchen = sich bemühen zu usw., od. = begehren, wünschen zu usw., bibere in somnis, Lucr.: abrumpere lucem, Verg.: mitibus mutare tristia, Hor.: mori, Sen., honeste mori, Iustin.: e monte aliquo in alium transilire, Plin.: mutare sedes, Tac. – b) beratend, besprechend untersuchen, zum Gegenstande der Beratung od. Untersuchung od. Betrachtung machen, profectionis tempus, Caes. b. c. 1, 67, 1: rationem perficiendi (consilii), Caes. b. G. 7, 37, 6: sed quaeramus unamquamque reliquorum sententiam, Cic. Tusc. 5, 48. – m. de u. Abl., Socratem de vita et de moribus solitum esse quaerere, Cic. de rep. 1, 16: iuvabat de aeternitate animarum quaerere (nachzudenken), Sen. ep. 102, 2. – absol., quaero, ich sinne darüber nach, Ter. Andr. 683. – c) zu erfahren od. zu ergründen suchen, wissen wollen, sich erkundigen, Erkundigung einziehen, fragen, forschen, α) übh.: αα) alqm, zB. alqm a ianua, ab ostio, nach jmd. an der Haustür fragen, Cic. de or. 2, 276. – ββ) alqd ab, ex od. de alqo, gew. m. folg. Fragesatz, quaerit ex solo ea, quae in conventu dixerat;... eadem secreto ab aliis quaerit, Caes.: a quo cum quaesivisset, quo duci se vellet, Nep.: quaero abs te teneasne memoriā etc., Cic.: quaero a te, utrum hoc adduxerit caeli temperatura an terrae bonitas? Varro fr.: de te ipso, Vatini, quaero, utrum... an etc., Cic.: ex me quaesieras, nonne putarem etc., Cic.: ex quibus quaererent scirentne etc., Cic. – dum inter se invicem quaerunt, quae sit huius perseverantiae causa, Lact. – quaere, cur? Cic.: quaerant, num quid etc., Cic.: quaesivit, si (ob) incolumis evasisset, Liv.: cum quaereretur, ecqui Campanorum bene meritus de re publica nostra esset, Liv. – nachaug. m. folg. an u. Konj. quaesitum est, an danda esset inquisitio, Plin. ep. 6, 29, 8 (u. so 7, 11, 1; 7, 19, 5 u.a.): quaesito (Abl. absol.), an Caesar venisset, Tac. ann. 2, 9. – cura tibi de quo quaerere nulla fuit, nach dem zu fragen, Ov. ex Pont. 4, 3, 18. – quid quaeris? was fragst du noch? = kurz, mit einem Worte, Cic. u. Hor.: ebenso noli quaerere, Cic. – si quaeris, wenn du weiter (nach dem weiteren Erfolge) fragst, das Weitere wissen willst, genauer auf die Frage eingehst, Cic.: ebenso si quaerimus, si quaeritis? Cic.: u. si verum quaeris, Cic. – Partiz. subst., quaesītum, ī, n., die Frage, Ov. met. 4, 794. Ov. fast. 1, 278. – als Übersetzung von πύσμα (als rhet. Fig.), Aquil. Rom. de fig. sent. § 12. Mart. Cap. 5. § 524. – β) von der wissenschaftl. Frage, an jmd. eine Frage richten, eine Frage aufstellen, -aufwerfen, multa ex eo saepe quaesivi, Cic.: si quis quid quaereret, Cic.: naturā fieret laudabile carmen, an arte, quaesitum est, Hor.: quaeritur inter medicos, cuius generis aquae sint utilissimae, Plin. – d) gerichtl. befragen, mit jmd. od. über etw. ein Verhör anstellen (halten), etw. gerichtl. untersuchen, wegen od. über etw. eine Untersuchung anstellen, rem per tormenta, Suet.: coniurationem, Liv.: de morte alcis, Cic.: absol., coëgit consules circa fora proficisci ibique quaerere et iudicia exercere, Liv. 39, 18, 2. – de servo in dominum, den Sklaven peinlich befragen wegen des H. (über den H.), Cic.: aber de Philota (mit Ph.), Curt.
II) prägn.: a) suchen = durch Arbeit, Verdienst zu erwerben suchen, erwerben, verdienen, tam facile victum, Ter.: victum vulgo (v. einer Buhldirne), Ter.: u. so victum sibi obscoenissimum, Lact.: victum sibi aegre quaesisse eumque sordide invenisse comparandis mulis et vehiculis, quae etc., Gell. 15, 4, 3: argentum, Hor.: pecuniam, Plaut.: nummos aratro et manu, Cic.: rem honeste mercaturis faciendis, Cic.: fruges boum labore quaesitae, Curt.: iam diu nihil quaesivisse, Cic.: ea, quae voce quaesierat, Quint.: miser homo est, qui ipsus sibi quod edit quaerit et id aegre invenit, Plaut.: ego quaero quod edim, his (= hi) quaerunt quod cacent, Pompon. com. fr.: alius quantum aleā quaesierit tantum bibit, Plin. – absol., conserva, quaere, parce, Ter.: laborans, quaerens, parcens, Ter.: nec minor est virtus quam quaerere, parta tueri, Ov.: contrivi in quaerendo vitam, Ter.: denique sit finis quaerendi, Hor.: quis hunc non putet confiteri sibi quaesito opus esse? er müsse etwas verdienen, Cic. – Partiz. subst., quaesītum, ī, n. u. Plur. quaesīta, ōrum, n., das Erworbene, quaesiti tenax, et qui quaesita reservent, Ov. met. 7, 657: asper et attentus quaesitis, Hor. sat. 2, 6, 82: bes. erworbene (gesammelte) Schätze, ante quaesita, Hor. sat. 1, 1, 38. – b) etw. vergebens suchen, sich vergebens nach etw. umse hen, etw. vermissen, Siciliam in Sicilia, Cic.: saepe Persas et Indos et imbellem Asiam, Liv.: optatos Tyndaridas, Prop.: occasionem omissam od. praetermissam, Liv.: quaerit Boeotia Dircen, Ov.: amnes quaerunt armenta, Stat.: soleo non numquam quaerere M. Regulum, nolo enim dicere desiderare, Plin. ep. 6, 2, 1: hic ego virtutem vestram quaero, sapientiam desidero, veterem consuetudinem requiro, Cornif. rhet. 4, 49. – c) etw. verlangen, erfordern; nötig machen (v. Lebl.), sic alia, quae umidum locum quaerunt, Varro r. r. 1, 23, 4: quia (alter collis) magnā parte editus et praeceps pauca munimenta quaerebat, Sall. Iug. 98, 3: ne limites ex litibus iudicem quaerant, Varro r. r. 1, 15 in.: nego ego quicquam a testibus dictum, quod cuiusquam oratoris eloquentiam quaereret, Cic. II. Verr. 1, 29: quod bellum repens aut dictatoriam maiestatem aut Quinctium rectorem quaesisset, Liv. 4, 14, 2.
-
17 quaero
quaero, quaesīvī, quaesītum, ere, I) suchen, aufsuchen, 1) eig.: α) v. leb. Wesen: αα) leb. Wesen: te, Enn. fr.: te ipsum, Ter.: suos, Caes.: suos notos hospitesque, Caes.: Hectora per acies, Ov.: iuvencum per nemora et lucos, Verg.: quaerens per arva piorum invenit Eurydicen, Ov.: quaeritur huic alius (ein Gegner), Verg.: quaeritur (man sucht einen), qui tantae pondera molis sustineat, Ov.: Gutrua- tus celeriter omnium curā quaesitus, Caes.: quaesitus matri (von der M.) agnus, Verg.: u. so filia matri est quaesita, Ov. – liberos ad necem, Cic. Sest. 54: alqm ad poenam, Eutr. 7, 15. – ββ) Lebl.: cibum (v. Hunde), Varro: portum, Caes.: Indiam, Curt.: terras, Ov.: viam, quā etc., Ov.: locum, in quo etc., Curt.: sibi hospitium, Plaut.: domicilia sibi, Curt.: escam in sterquilino, Phaedr. – β) v. lebl. Subjj.: quod natura cibum quaerit cuiusque animantis, Lucr. 4, 856: per imas quaerit (Ufens) iter valles, sucht sich Bahn (= strömt dahin), Verg. Aen. 7, 802: te decisa suum dextera quaerit, Verg. Aen. 10, 395: mutilatae cauda colubrae... moriens dominae vestigia quaerit, Ov. met. 6, 560. – 2) übtr.: a) suchen, α) = aufzutreiben suchen, sich zu verschaffen-, zu erwerben suchen, zu gewinnen suchen, erstreben od. = etw. sich verschaffen, gewinnen, erringen, αα) leb. Wesen: sibi novum imperatorem, Sall.: alci generum, Plin. ep.:————antiquis de moribus alci uxorem, Iuven.: heredem in regnum, Verg.: adversus externos militem, Tac. – liberos, zu zeugen suchen, erzielen, Plaut. u. Suet.: iustissimos viros ad administrandam rem publicam, zu gewinnen suchen, Eutr.: u. so melius visum amicos quam servos quaerere, Sall. – ββ) Lebl.: pecuniam (vom Borger), Nep.: opus (Arbeit), Cic. u. Liv.: alci venenum (jmd. zu vergiften suchen), Cic.: mortem, den T. suchen, Vell.: vitam, das L. zu erhalten suchen, Vell.: remedium sibi ad alqd, Cic.: locum (Gelegenheit) iniuriae, Liv., od. insidiis, Liv. u. Curt.: tempus aut locum pugnae, Sall.: tempus atque occasionem fraudis ac doli, passen auf usw., Caes.: armis gloriam atque divitias, Sall.: gloriam bello, Cic., belli domique, Eutr.: sibi dignitatem, Hirt. b. G.: alci od. sibi honores, Cic. u. Liv.: nobilitatem laboribus atque periculis, Sall.: bello concordiam, Sall. fr.: principatum armis, Vell.: immortalitatem sibi morte, Cic.: iustum amorem omni sibi liberalitate et docilitate, Eutr.: victoria quaeritur sollicitis armis, Ov.: quaesita per hoc dignitas, Sen. ep. 68, 11. – v. Lebl., quid sibi hic vestitus quaerit? was soll das Kleid bedeuten? Ter. eun. 558. – β) suchen = zu bewerkstelligen-, zu bereiten suchen, od. = bewerkstelligen, bereiten, fugam ex Italia, Cic.: itineribus diversis fugam nequiquam, Caes.: alci ignominiam, Liv.: alci salutem malo, Ter.: dedecore potius quam manu salutem lie-————ber sein Heil suchen in usw., Sall.: invidiam in alqm, zu erregen suchen, Cic.: u. so ex habitu invidiam Midiae (dem Midias), Quint.: ultionem, Veranlassung zur Rache suchen, Vell. – γ) nach jmd. od. etw. Verlangen tragen, trachten, etw. verlangen, begehren, erwarten, Caesarem, Hor. carm. 4, 5, 16: pocula aurea, Hor.: solacia, Curt.: novum statum, novam rem publicam, Vell.: non tam mortis quam belli remedium, Curt.: eas se tamen balneas non ex libris patris, sed ex tabulis et ex censu quaerere, Cic. – m. folg. ut u. Konj., quaeris (du verlangst, wünschest), ut suscipiam cogitationem, quidnam istis agendum putem, Cic. ad Att. 14, 20, 4 zw. (Wesenb. quod vis): u. so verb. quaerere et petere, ut etc., Gell. 13, 18 (17), 2. – δ) nach etw. sich umsehen = auf etw. sinnen, denken, consilium, Ter.: omisso veteri consilio novum, Sall.: consilia belli, Hirt. b. G.: aliquid duram in dominam, Prop. – mit folg. indir. Fragesatz, quaerere ipse secum et agitare cum suis coepit, quibusnam rebus in ea provincia maximam uno anno pecuniam facere posset, Cic. Verr. 2, 17: ut quaeramus, quonam modo maxime ulti sanguinem nostrum pereamus, Sall. Cat. 33, 5. – ε) mit folg. Infin., suchen = sich bemühen zu usw., od. = begehren, wünschen zu usw., bibere in somnis, Lucr.: abrumpere lucem, Verg.: mitibus mutare tristia, Hor.: mori, Sen., honeste mori, Iustin.: e monte aliquo in alium transilire,————Plin.: mutare sedes, Tac. – b) beratend, besprechend untersuchen, zum Gegenstande der Beratung od. Untersuchung od. Betrachtung machen, profectionis tempus, Caes. b. c. 1, 67, 1: rationem perficiendi (consilii), Caes. b. G. 7, 37, 6: sed quaeramus unamquamque reliquorum sententiam, Cic. Tusc. 5, 48. – m. de u. Abl., Socratem de vita et de moribus solitum esse quaerere, Cic. de rep. 1, 16: iuvabat de aeternitate animarum quaerere (nachzudenken), Sen. ep. 102, 2. – absol., quaero, ich sinne darüber nach, Ter. Andr. 683. – c) zu erfahren od. zu ergründen suchen, wissen wollen, sich erkundigen, Erkundigung einziehen, fragen, forschen, α) übh.: αα) alqm, zB. alqm a ianua, ab ostio, nach jmd. an der Haustür fragen, Cic. de or. 2, 276. – ββ) alqd ab, ex od. de alqo, gew. m. folg. Fragesatz, quaerit ex solo ea, quae in conventu dixerat;... eadem secreto ab aliis quaerit, Caes.: a quo cum quaesivisset, quo duci se vellet, Nep.: quaero abs te teneasne memoriā etc., Cic.: quaero a te, utrum hoc adduxerit caeli temperatura an terrae bonitas? Varro fr.: de te ipso, Vatini, quaero, utrum... an etc., Cic.: ex me quaesieras, nonne putarem etc., Cic.: ex quibus quaererent scirentne etc., Cic. – dum inter se invicem quaerunt, quae sit huius perseverantiae causa, Lact. – quaere, cur? Cic.: quaerant, num quid etc., Cic.: quaesivit, si (ob) incolumis evasisset, Liv.: cum quaereretur, ecqui Campanorum————bene meritus de re publica nostra esset, Liv. – nachaug. m. folg. an u. Konj. quaesitum est, an danda esset inquisitio, Plin. ep. 6, 29, 8 (u. so 7, 11, 1; 7, 19, 5 u.a.): quaesito (Abl. absol.), an Caesar venisset, Tac. ann. 2, 9. – cura tibi de quo quaerere nulla fuit, nach dem zu fragen, Ov. ex Pont. 4, 3, 18. – quid quaeris? was fragst du noch? = kurz, mit einem Worte, Cic. u. Hor.: ebenso noli quaerere, Cic. – si quaeris, wenn du weiter (nach dem weiteren Erfolge) fragst, das Weitere wissen willst, genauer auf die Frage eingehst, Cic.: ebenso si quaerimus, si quaeritis? Cic.: u. si verum quaeris, Cic. – Partiz. subst., quaesītum, ī, n., die Frage, Ov. met. 4, 794. Ov. fast. 1, 278. – als Übersetzung von πύσμα (als rhet. Fig.), Aquil. Rom. de fig. sent. § 12. Mart. Cap. 5. § 524. – β) von der wissenschaftl. Frage, an jmd. eine Frage richten, eine Frage aufstellen, -aufwerfen, multa ex eo saepe quaesivi, Cic.: si quis quid quaereret, Cic.: naturā fieret laudabile carmen, an arte, quaesitum est, Hor.: quaeritur inter medicos, cuius generis aquae sint utilissimae, Plin. – d) gerichtl. befragen, mit jmd. od. über etw. ein Verhör anstellen (halten), etw. gerichtl. untersuchen, wegen od. über etw. eine Untersuchung anstellen, rem per tormenta, Suet.: coniurationem, Liv.: de morte alcis, Cic.: absol., coëgit consules circa fora proficisci ibique quaerere et iudicia exercere, Liv. 39, 18, 2. – de servo in dominum,————den Sklaven peinlich befragen wegen des H. (über den H.), Cic.: aber de Philota (mit Ph.), Curt.II) prägn.: a) suchen = durch Arbeit, Verdienst zu erwerben suchen, erwerben, verdienen, tam facile victum, Ter.: victum vulgo (v. einer Buhldirne), Ter.: u. so victum sibi obscoenissimum, Lact.: victum sibi aegre quaesisse eumque sordide invenisse comparandis mulis et vehiculis, quae etc., Gell. 15, 4, 3: argentum, Hor.: pecuniam, Plaut.: nummos aratro et manu, Cic.: rem honeste mercaturis faciendis, Cic.: fruges boum labore quaesitae, Curt.: iam diu nihil quaesivisse, Cic.: ea, quae voce quaesierat, Quint.: miser homo est, qui ipsus sibi quod edit quaerit et id aegre invenit, Plaut.: ego quaero quod edim, his (= hi) quaerunt quod cacent, Pompon. com. fr.: alius quantum aleā quaesierit tantum bibit, Plin. – absol., conserva, quaere, parce, Ter.: laborans, quaerens, parcens, Ter.: nec minor est virtus quam quaerere, parta tueri, Ov.: contrivi in quaerendo vitam, Ter.: denique sit finis quaerendi, Hor.: quis hunc non putet confiteri sibi quaesito opus esse? er müsse etwas verdienen, Cic. – Partiz. subst., quaesītum, ī, n. u. Plur. quaesīta, ōrum, n., das Erworbene, quaesiti tenax, et qui quaesita reservent, Ov. met. 7, 657: asper et attentus quaesitis, Hor. sat. 2, 6, 82: bes. erworbene (gesammelte) Schätze, ante quaesita, Hor. sat. 1, 1, 38. – b) etw. vergebens suchen, sich vergebens nach etw. umse-————hen, etw. vermissen, Siciliam in Sicilia, Cic.: saepe Persas et Indos et imbellem Asiam, Liv.: optatos Tyndaridas, Prop.: occasionem omissam od. praetermissam, Liv.: quaerit Boeotia Dircen, Ov.: amnes quaerunt armenta, Stat.: soleo non numquam quaerere M. Regulum, nolo enim dicere desiderare, Plin. ep. 6, 2, 1: hic ego virtutem vestram quaero, sapientiam desidero, veterem consuetudinem requiro, Cornif. rhet. 4, 49. – c) etw. verlangen, erfordern; nötig machen (v. Lebl.), sic alia, quae umidum locum quaerunt, Varro r. r. 1, 23, 4: quia (alter collis) magnā parte editus et praeceps pauca munimenta quaerebat, Sall. Iug. 98, 3: ne limites ex litibus iudicem quaerant, Varro r. r. 1, 15 in.: nego ego quicquam a testibus dictum, quod cuiusquam oratoris eloquentiam quaereret, Cic. II. Verr. 1, 29: quod bellum repens aut dictatoriam maiestatem aut Quinctium rectorem quaesisset, Liv. 4, 14, 2. -
18 erumpo
ē-rumpo, rūpi, ruptum, 3, v. a. and n.I. A.Lit.:B.(brassica) tumida concoquit, eadem erumpit,
Cato, R. R. 157, 3:ignes,
Lucr. 1, 725; cf. id. 6, 583; Cic. Arat. 111:Achates et Aeneas erumpere nubem ardebant,
Verg. A. 1, 580:cum sanguis eruptus est,
Scrib. Comp. 84: se erumpere, in the neuter signif., to break or burst forth, Lucr. 4, 1111; cf.:portis se foras erumpunt,
Caes. B. C. 2, 14, 1:et caput, unde altus primum se erumpit Enipeus,
Verg. G. 4, 368.—Trop.:II. A.gaudium,
Ter. Eun. 3, 5, 2:ne in me stomachum erumpant, cum sint tibi irati,
Cic. Att. 16, 3, 1; Caes. B. C. 3, 8, 3; cf.:iram in hostes,
Liv. 36, 7, 13: sic illi invidiosa conjunctio ad bellum se erupit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 2; Tib. 4, 1, 88.—Far more frequent and class.,Lit.1.In gen.:2.ex castris,
Caes. B. G. 3, 5 fin.; cf.:ignes ex Aetnae vertice,
Cic. Verr. 2, 4, 48; and:ex stagno amnes,
Plin. 6, 22, 24, § 86:tempestates,
Hirt. B. G. 8, 5, 2:ne quo loco erumperent Pompeiani,
Caes. B. C. 3, 44, 4; cf.portis,
Sall. J. 99, 1:a porta,
Liv. 34, 26:sive noctu, sive interdiu erumperent,
Caes. B. C. 1, 81, 2; so absol., Liv. 9, 37; 29, 33 al.; cf.:abiit, excessit, evasit, erupit,
Cic. Cat. 2, 1:per hostes,
to break through, Liv. 22, 50, 8; cf.:inter tela hostium,
Sall. J. 101, 9:ad Catilinam,
id. Cat. 43, 2; Curt. 6, 3, 5 et saep.—In partic., to burst forth in growing, to shoot up, sprout out:B.folium e latere,
Plin. 15, 14, 15, § 52:lentor cortice,
id. 13, 6, 12, § 54:hordeum,
id. 18, 7, 10, § 51:dentes,
id. 11, 37, 64, § 170.—Trop., to break out, to burst forth:cum illa conjuratio ex latebris atque ex tenebris erupisset,
Cic. Sest. 4, 9:si illustrantur, si erumpunt omnia?
are disclosed, Cic. Cat. 1, 3:qui ex media (oratione) erumpit,
breaks away, digresses, Quint. 4, 3, 17:risus quo pacto ita repente erumpat,
id. de Or. 2, 58, 235; cf.:aliquando vera vox,
id. Phil. 10, 9, 19:affectus,
Quint. 9, 3, 54; cf.lacrimae,
id. 11, 3, 75:verba vi quadam veritatis,
id. 9, 2, 76 et saep.:furor,
Cic. Sull. 24; cf.:curae privatae in certaminibus publicis erumpebant,
Liv. 7, 21:seditio,
id. 28, 24, 12; Tac. H. 1, 26:lumen dicendi per obstantia,
Quint. 12, 9, 5:ut odia occulta civium in fortunas optimi cujusque erumperent,
Cic. Mur. 23, 47; cf. id. ib. 38, 81; id. Cat. 1, 13, 31; so, vitia in amicos, id. Lael [p. 659] 21:iracundia in naves,
Caes. B. C. 3, 8, 3:conspirationes in rempublicam,
Quint. 12, 7, 2 et saep.:vereor ne istaec fortitudo in nervum erumpat,
i. e. may end in bringing you to the stocks, Ter. Phorm. 2, 2, 11 Ruhnk.; cf.:aliquid in omnium perniciem,
Liv. 34, 61:omnia, quae per hoc triennium agitata sunt, in hos dies, in hos menses, in hoc tempus erumpunt,
Cic. Mur. 38:elisa (vox) in illum sonum erumpit,
Quint. 11, 3, 51:in aliquem voluptatis affectum,
id. 8, 3, 4; 11, 3, 51; Tac. A. 11, 35; cf.:in omne genus crudelitatis,
Suet. Tib. 61; id. Cal. 6:rem ad ultimum seditionis erupturam,
Liv. 2, 45; cf.:ad majora vitia,
Suet. Ner. 27:quorsus (dominatio) eruptura sit horremus,
Cic. Att. 2, 21; cf.:huc ejus affectus, ut, etc.,
Quint. 9, 2, 64. -
19 servos
1.servus, a, um, adj. [referred by the ancients to servo:I.servi ex eo appellati sunt, quod imperatores servos vendere, ac per hoc servare, nec occidere solent,
Just. Inst. 1, 3, 3; but prob. from root svar-; Lith. svaras, a weight; cf. Gr. herma; O. H. Germ. swari, burdensome; Germ. schwer, heavy; cf. also serius], slavish, servile, subject.In gen.A.With homo (= 2. servus;B.mostly ante-class.): non decet superbum esse hominem servom,
Plaut. As. 2, 4, 64; id. Mil. 2, 6, 80; id. Stich. 1, 2, 1; 5, 4, 10; id. Ep. 1, 1, 58; 3, 1, 7; Ter. Phorm. 2, 1, 62.—With other subjects (not freq. till after the Aug. per.):II.octo milia liberorum servorumque capitum sunt capta,
Liv. 29, 29:corpori, quod servum fortuna erat, vim fecit,
id. 38, 24:Graeciae urbes servae et vectigales (opp. liberae),
id. 34, 58:civitas,
id. 25, 31:Lacedaemon,
id. 34, 41:serva manus,
Ov. F. 6, 558:o imitatores, servum pecus!
Hor. Ep. 1, 19, 19:serva aqua, i. e. servorum,
Ov. Am. 1, 6, 26; cf. Petr. 71:servam operam, linguam liberam herus me jussit habere,
Plaut. Pers. 2, 4, 9:omnia non serva et maxime regna hostilia ducunt (Romani),
Sall. H. 4, 61, 17 Dietsch:reges serva omnia et subjecta imperio suo esse velint,
Liv. 37, 54; 42, 46: statu libera quicquid peperit, hoc servum heredis est, Dig. 40, 7, 16.—Jurid. t. t., of buildings, lands, etc., liable to certain burdens, subject to a servitude:2.libera (praedia) meliore jure sunt quam serva,
Cic. Agr. 3, 2, 9:fundus,
Dig. 8, 6, 6:aedes,
ib. 8, 2, 35:area,
ib. 8, 2, 34 al.; cf. servio, II. B., and servitus, II B.—Hence,servus ( - ŏs), i, m., and serva, ae, f., a slave, servant, serf, serving-man; a female slave, maid-servant.A.Masc. (syn.: famulus, mancipium), Enn. ap. Non. 471, 19 (Com. v. 5 Vahl.); Cato ap. Gell. 10, 3, 17: servi, ancillae, id. ap. Fest. s. v. prohibere, p. 234 Müll.; cf.:2.Ulixes domi etiam contumelias servorum ancillarumque pertulit,
Cic. Off. 1, 31, 113:servus armiger,
Plaut. Cas. 2, 3, 39:dotalis,
id. As. 1, 1, 72:frugi,
id. Aul. 4, 1, 1:graphicus et quantivis pretii,
id. Ep. 3, 3, 29:nequam et malus,
id. Poen. 5, 2, 70:scelestus, infidelis,
id. Trin. 2, 4, 126:peculiosus,
id. Rud. 1, 2, 24:peculiaris,
id. Capt. prol. 20:fallax,
Ov. Am. 1, 15, 17:servus a pedibus,
Cic. Att. 8, 5, 1:a manu,
Suet. Caes. 74:aliquem servum sibi habere ad manum,
Cic. de Or. 3, 60, 225: publici, public slaves, S. C. ap. Front. Aquaed. 100; Varr. ap. Gell. 13, 13, 4; Cic. Phil. 8, 8, 24; Liv. 9, 29 fin. et saep.; cf. Dig. 1, 5, 5.—Prov.: quot servi, tot hostes, Sinn. Capito ap. Fest. s. v. quot, p. 261 Müll.; cf. Sen. Ep. 47, 3; Macr. S. 1, 11 med. —Esp.: poenae servus, a slave of punishment, i. e. condemned to servile labor, Just. Inst. 1, 12, 3; Dig. 48, 19, 17.—Trop.:B.vidit enim eos, qui se judiciorum dominos dici volebant, harum cupiditatum esse servos,
Cic. Verr. 2, 1, 22, § 58:neque tam servi illi dominorum, quam tu libidinum,
id. ib. 2, 4, 50, §112: omnium libidinum servi,
Plin. Ep. 8, 22, 1:adulescens libertorum suorum libertus servorumque servus,
Vell. 2, 73, 1:servus potestatis,
Cic. Cael. 32, 79; cf.also the doubtful reading: legum omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146 (where B. and K. have omnes servimus).—Fem. (mostly anteclass. for ancilla):servae sint istae an liberae,
Plaut. Rud. 4, 4, 62:ego serva sum,
id. Cist. 4, 2, 99; id. Pers. 4, 4, 63; id. Poen. 5, 4, 31:serva nata,
id. Rud. 1, 3, 37:servum servaque natum regnum occupasse,
Liv. 1, 47 fin.:serva Briseis,
Hor. C. 2, 4, 3 et saep. -
20 servus
1.servus, a, um, adj. [referred by the ancients to servo:I.servi ex eo appellati sunt, quod imperatores servos vendere, ac per hoc servare, nec occidere solent,
Just. Inst. 1, 3, 3; but prob. from root svar-; Lith. svaras, a weight; cf. Gr. herma; O. H. Germ. swari, burdensome; Germ. schwer, heavy; cf. also serius], slavish, servile, subject.In gen.A.With homo (= 2. servus;B.mostly ante-class.): non decet superbum esse hominem servom,
Plaut. As. 2, 4, 64; id. Mil. 2, 6, 80; id. Stich. 1, 2, 1; 5, 4, 10; id. Ep. 1, 1, 58; 3, 1, 7; Ter. Phorm. 2, 1, 62.—With other subjects (not freq. till after the Aug. per.):II.octo milia liberorum servorumque capitum sunt capta,
Liv. 29, 29:corpori, quod servum fortuna erat, vim fecit,
id. 38, 24:Graeciae urbes servae et vectigales (opp. liberae),
id. 34, 58:civitas,
id. 25, 31:Lacedaemon,
id. 34, 41:serva manus,
Ov. F. 6, 558:o imitatores, servum pecus!
Hor. Ep. 1, 19, 19:serva aqua, i. e. servorum,
Ov. Am. 1, 6, 26; cf. Petr. 71:servam operam, linguam liberam herus me jussit habere,
Plaut. Pers. 2, 4, 9:omnia non serva et maxime regna hostilia ducunt (Romani),
Sall. H. 4, 61, 17 Dietsch:reges serva omnia et subjecta imperio suo esse velint,
Liv. 37, 54; 42, 46: statu libera quicquid peperit, hoc servum heredis est, Dig. 40, 7, 16.—Jurid. t. t., of buildings, lands, etc., liable to certain burdens, subject to a servitude:2.libera (praedia) meliore jure sunt quam serva,
Cic. Agr. 3, 2, 9:fundus,
Dig. 8, 6, 6:aedes,
ib. 8, 2, 35:area,
ib. 8, 2, 34 al.; cf. servio, II. B., and servitus, II B.—Hence,servus ( - ŏs), i, m., and serva, ae, f., a slave, servant, serf, serving-man; a female slave, maid-servant.A.Masc. (syn.: famulus, mancipium), Enn. ap. Non. 471, 19 (Com. v. 5 Vahl.); Cato ap. Gell. 10, 3, 17: servi, ancillae, id. ap. Fest. s. v. prohibere, p. 234 Müll.; cf.:2.Ulixes domi etiam contumelias servorum ancillarumque pertulit,
Cic. Off. 1, 31, 113:servus armiger,
Plaut. Cas. 2, 3, 39:dotalis,
id. As. 1, 1, 72:frugi,
id. Aul. 4, 1, 1:graphicus et quantivis pretii,
id. Ep. 3, 3, 29:nequam et malus,
id. Poen. 5, 2, 70:scelestus, infidelis,
id. Trin. 2, 4, 126:peculiosus,
id. Rud. 1, 2, 24:peculiaris,
id. Capt. prol. 20:fallax,
Ov. Am. 1, 15, 17:servus a pedibus,
Cic. Att. 8, 5, 1:a manu,
Suet. Caes. 74:aliquem servum sibi habere ad manum,
Cic. de Or. 3, 60, 225: publici, public slaves, S. C. ap. Front. Aquaed. 100; Varr. ap. Gell. 13, 13, 4; Cic. Phil. 8, 8, 24; Liv. 9, 29 fin. et saep.; cf. Dig. 1, 5, 5.—Prov.: quot servi, tot hostes, Sinn. Capito ap. Fest. s. v. quot, p. 261 Müll.; cf. Sen. Ep. 47, 3; Macr. S. 1, 11 med. —Esp.: poenae servus, a slave of punishment, i. e. condemned to servile labor, Just. Inst. 1, 12, 3; Dig. 48, 19, 17.—Trop.:B.vidit enim eos, qui se judiciorum dominos dici volebant, harum cupiditatum esse servos,
Cic. Verr. 2, 1, 22, § 58:neque tam servi illi dominorum, quam tu libidinum,
id. ib. 2, 4, 50, §112: omnium libidinum servi,
Plin. Ep. 8, 22, 1:adulescens libertorum suorum libertus servorumque servus,
Vell. 2, 73, 1:servus potestatis,
Cic. Cael. 32, 79; cf.also the doubtful reading: legum omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146 (where B. and K. have omnes servimus).—Fem. (mostly anteclass. for ancilla):servae sint istae an liberae,
Plaut. Rud. 4, 4, 62:ego serva sum,
id. Cist. 4, 2, 99; id. Pers. 4, 4, 63; id. Poen. 5, 4, 31:serva nata,
id. Rud. 1, 3, 37:servum servaque natum regnum occupasse,
Liv. 1, 47 fin.:serva Briseis,
Hor. C. 2, 4, 3 et saep.
См. также в других словарях:
Per Afán de Ribera y Portocarrero — Saltar a navegación, búsqueda Per Enríquez Afán de Ribera (Sevilla, 1509 Nápoles, 2 de abril de 1571), llamado Perafán de Ribera noble español perteneciente a la Casa de Alcalá, I Duque de Alcalá, II Marqués de Tarifa, V Conde de los Molares,… … Wikipedia Español
Per-Capita — Lateinische Phrasen A B C D E F G H I L M N O P … Deutsch Wikipedia
CANEM (per) jurandi ceremonia — per CANEM jurandi ceremonia indigitatur in Literis Iuvanensis Archiepiscopi, editis a Gewoldo post Chron. Reichersberg. Quôd nos praefati Schlavi criminabantur, cum Ungaris fidem Catholicam violâsse et per canem seu lupum aliasque nefandissimas… … Hofmann J. Lexicon universale
hoc petit quod inquiratur per patriam — See et hoc petit quod inquiratur pro patriam … Ballentine's law dictionary
CANIS (per) in duo dissecti partes transire — per CANIS in duo dissecti partes transire consuevêre olim Lacedaemonii, vel Boeoti potius, apud Plutarchum, Quaest. Rom. 111. quod pro publica expiatione habitum est. Idem de Macedonibus Livius tradit, l. 40. c. 6. ubi de Philippo Rege Macedonum … Hofmann J. Lexicon universale
EUCHARISTIAM (per) — per EUCHARISTIAM purgatio inter eas, quas vulgares vocant, locum olim non ignobilem obtinuit, ipsis Pontincibus ac Episcopis inita, et Conciliis quibusdam approbata; in quibus purgatio eiusmodi Sacerdotibus potissimum imponitur, a quibus… … Hofmann J. Lexicon universale
Hoc paratus est verificare per recordum — This he is ready to verify by the record … Ballentine's law dictionary
Ad-hoc-Meldung — Dieser Artikel oder Absatz stellt die Situation in Deutschland dar. Hilf mit, die Situation in anderen Ländern zu schildern. Als Ad hoc Publizität werden die Publizitätspflichten von Emittenten, die im deutschen Wertpapierhandelsgesetz (WpHG)… … Deutsch Wikipedia
Ad-hoc-Mitteilung — Dieser Artikel oder Absatz stellt die Situation in Deutschland dar. Hilf mit, die Situation in anderen Ländern zu schildern. Als Ad hoc Publizität werden die Publizitätspflichten von Emittenten, die im deutschen Wertpapierhandelsgesetz (WpHG)… … Deutsch Wikipedia
Ad-hoc-Publizität — Als Ad hoc Publizität werden die Publizitätspflichten von Emittenten, die im deutschen Wertpapierhandelsgesetz (WpHG) geregelt sind, bezeichnet.[1] Die aus diesen Pflichten resultierenden Mitteilungen werden als Ad hoc Mitteilung,… … Deutsch Wikipedia
Ad-hoc-Publizitätspflicht — Dieser Artikel oder Absatz stellt die Situation in Deutschland dar. Hilf mit, die Situation in anderen Ländern zu schildern. Als Ad hoc Publizität werden die Publizitätspflichten von Emittenten, die im deutschen Wertpapierhandelsgesetz (WpHG)… … Deutsch Wikipedia
